نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دکتری فقه تربیتی
چکیده
چکیده
ارشاد جاهل، شامل مجموعه اقداماتی مانند، تعلیم، اعلام و تذکر دادن می‌شود؛ زیرا گاهی متربی نمی‌داند و دانستن او هم با اعلام، محقق می‌شود و او از حکم‌الله باخبر می‌شود؛ گاهی متربی نمی‌داند اما با صرف اعلام، دانستن محقق نمی‌شود بلکه وی به تعلیم نیاز دارد؛ گاهی متربی حکم و موضوع را می‌داند اما در حال حاضر، غافل است که با تذکر و تنبه، متوجه می‌شود. ارشاد جاهل به‌عنوان یک اقدام تربیتی در مواردی واجب و در مواردی نیز مستحب است اما وجوب آن، مشروط به احتمال تأثیر و عدم ضرر معتنابه به مرشد و مربی است. این نوشتار با روش استنباطی و تحلیلی دیدگاه فقه را در این مسئله موردپژوهش موردبررسی قرار می‌دهد. به‌اجمال و در بیان مهم‌ترین نتایج تحقیق پیش رو باید گفت از دیدگاه فقها ارشاد جاهل نسبت به‌حکم با قیودی مانند «دارا بودن شرایط عام تکلیف، الزامی بودن حکم، مورد ابتلا بودن حکم برای جاهل» واجب است اما در ارشاد به موضوع، بین فقها اختلاف‌نظر وجود دارد. برخی قائل به وجوب ارشاد جاهل هستند (علامه حلی،1401: 48) و برخی به عدم وجوب ارشاد قائل‌اند (عاملی، 1418: 2/579) اما به‌طورکلی ارشاد جاهل، در محدوده احکام غیر الزامی یا احکامی که مورد ابتلا نیست، رجحان دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Examining the Ruling of Guiding the Ignorant from the Perspective of Educational Jurisprudence
نویسنده [English]
- Sayed Enayatullah Kazemi
Doctor of Educational Jurisprudence
چکیده [English]
The guidance of the ignorant involves a set of actions such as teaching, informing and warning, because sometimes the trainee has no knowledge of the divine injunction, in which case, if he is informed, he will come to know the injunction. Sometimes the trainee does not know, and knowledge is not achieved by making an announcement only; rather he needs education. Sometimes the trainee knows the ruling and the subject-matter, but he is unmindful or oblivious in which case he is reminded and it is only then that he remembers his duty and obligation. Guiding the ignorant as a training measure is obligatory in some cases and recommended in others, but the necessity guiding is contingent largely upon the probability of effect and no substantial harm to the mentor and educator. This article examines the jurisprudential point of view in this regard using inferential and analytical methods. In short, to highlight the most important results of the research at hand, it is necessary to state that in the views of the jurists, the necessity of guiding the ignorant to the hukm (injunction) depends on a number of conditions including the person being a duty-bound, necessity of the duty, and the ruling being of daily use to the duty-bound. As for guiding the ignorant to the subject, the jurists differ in their opinion in this regard. Some believe it is obligatory to guide the ignorant (al-ʿAllāma al-Ḥillī, 1401: 48) and others believe in the non-necessity of guiding such a person (al-ʿᾹmīlī, 1418: 2/579). Generally speaking, guiding the ignorant is preferable in the area of non-mandatory rulings and those rulings which are not of daily application.
کلیدواژه‌ها [English]
- announcement
- good education
- causation
- warning
- concealment
- sponsorship
قرآن کریم.
- ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیة، قم، دار سید الشهداء للنشر، چاپ اول، 1405ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر _ دار الصادر، چاپ سوم، 1414ق.
- ابن‌الغضائری، احمد بن ابی‌عبدالله، رجال الغضائری _ کتاب الضعفاء، تصحیح حسینی جلالی، قم، [بی‌تا].
- احمد بن فارس، معجم مقاییس اللغة، قاهره، المکتبه الاسلامیه، چاپ اول، 1430ق.
- اسدی حلی (علامه حلی)، حسن بن یوسف بن مطهر، أجوبة المسائل المهنّائیة، چاپخانه خیام، قم، چاپ اول، 1401ق.
- اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی (مبانی و پیش فرض‌ها)، تحقیق و نگارش سید نقی موسوی، قم، مؤسسه فرهنگی و هنری اشراق و عرفان، چاپ سوم، 1394ش.
- بحرانی، آل عصفور، یوسف بن احمد، الحدائق الناضرة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1405ق.
- تفسیر منسوب إلی الامام الحسن العسکری.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح _ تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دارالعلم للملایین، چاپ اول، 1410ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسة آل البیت؟عهم؟ چاپ اول، 1409ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، أمل الآمل، بی‌تا، بی‌جا، نرم‌افزار جامع فقه اهل‌بیت؟عهم؟.
- حلّی (علامه)، حسن بن یوسف، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، چاپ اول، 1419ق.
- دهخدا، علی اکبر، لغت‌نامه، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، 1377ش.
- شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز، چاپ اول، 1419ق.
- شریف الرضی، محمد بن حسین، خصائص الأئمة؟عهم؟، مشهد، آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1406ق.
- شیخ انصاری، مرتضی، المکاسب المحرمة، کنگره بزرگداشت شیخ اعظم، قم، چاپ اول 1415ق.
- صدر، سید محمدباقر، بحوث فی علم الأصول، الدار الاسلامیه، بیروت، چاپ اول، 1417ق.
- طبرسی، احمد بن علی، الاحتجاج، مشهد، نشر مرتضی، چاپ اول، 1403ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو، چاپ سوم، 1372ش.
- طوسی (شیخ طوسی)، محمد بن حسن، الأمالی، قم، دار الثقافة، چاپ اول، 1414ق.
- عاملی (شهید ثانی)، زین الدین بن علی، منیة المرید، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، چاپ اول، 1409ق.
- __________ ، المقاصد العلیة فی شرح الرسالة الألفیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1420ق.
- عاملی، حسن بن زید الدین، معالم الدین، قم، مؤسسة الفقه للطباعة و النشر، چاپ اول، 1418ق.
- عراقی، آقا ضیاء الدین، علی کزازی، کتاب القضاء، قم، چاپخانه مهر، چاپ اول، [بی‌تا].
- عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق فی اللغة، بیروت، دار الافاق الجدیدة، چاپ اول، 1400ق.
- عکبری (شیخ مفید)، محمد بن محمد بن نعمان، الأمالی، قم، کنگره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، 1410ق.
- قمی (شیخ صدوق)، محمد بن علی بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.
- __________ ، معانی الأخبار، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1403ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1407.
- مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوارالجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ دوم، 1403ق.
- موسوی خمینی، سید روح الله، توضیح المسائل، بی‌نا، بی‌جا، چاپ اول، 1426ق.
- موسوی خویی، سید ابوالقاسم، موسوعة الإمام الخوئی، قم، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی، چاپ اول، 1418ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1407ق.
- منتظری، حسین‌علی، دراسات فی المکاسب المحرمة، قم، نشر تفکر، چاپ اول، 1415ق.
- نجفی عراقی، عبد النبی، المعالم الزلفی فی شرح العروة الوثقی، قم، المطبعة العلمیة، چاپ اول، 1380ش.
- نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، چاپ اول، 1415ق.
)