مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دکتری فقه تربیتی

چکیده

رعایت کردن توان متربی به‌عنوان یک قاعده عام در فرایند تعلیم و تربیت کاربرد دارد. ازآنجاکه ابعاد و ساحات وجودی انسان قابل تغییر و تربیت است توجه به اصل رعایت توان متربی، به‌عنوان عامل مهم و اثرگذار در ساحات تربیتی بیش‌ازپیش اهمیت پیدا می‌کند. امروزه یکی از شاخص‌های توسعه، بالا بودن درصد باسوادی اجتماعی است که معمولاً بر اساس قانون تعلیم اجباری محقق می‌شود. در این میان، تعلیم اجباری و حکم آن از نظر فقه تربیتی جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده و کارکرد اصل رعایت توان در این عرصه نیز موردتوجه دانشوران علوم تربیتی قرار گرفته است. از دیگر کاربردهای اصل رعایت توان می‌توان به تعلیم و تربیت کودکان استثنایی اشاره نمود که قواعد و اصول کلی تربیت این نوع از متربیان را دستخوش تغییر و تحول می‌سازد. شاید یکی از مهم‌ترین کارکردهای اصل رعایت توان متربی در نظام تعلیم و تعلم، در حوزه سنجش و ارزیابی عملکرد متربیان باشد. امروزه سنجش و ارزیابی در نظام آموزش‌وپرورش و ملاک رشد و پیشرفت تحصیلی متربیان غالباً بر اساس کمیت عددی و نمره انجام می‌گیرد، درحالی‌که ملاک سنجش مزبور، ناکارآمد است و اصل رعایت توان متربی معیار نوینی ارائه می‌دهد.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Function of the 'Principle of Considering the Trainee's Capability' in the Education System

نویسنده [English]

  • Sayed Enayatullah Kazemi

Doctor of Educational Jurisprudence

چکیده [English]

Being mindful of the capability and power of the trainee is a general rule in the nurturing process. Since the dimensions and areas of human existence can be changed and trained, paying attention to the principle of considering the power of the trainee, as an important and effective factor in educational areas, becomes more and more important. Today, one of the indicators of development is the high percentage of social literacy, which is usually achieved under the law of compulsory education. In the meantime, compulsory education and its ruling have found a special place in educational jurisprudence and the function of considering the trainee's power in this field has also been considered by scholars of educational sciences. Other applications of the principle of considering the trainee's power include the education of exceptional children, which changes the general rules and principles of education of this type of trainees. Perhaps one of the most important functions of the principle of considering the trainee's power in the education system is in the field of measuring and evaluating the performance of the trainees. Nowadays, assessment and evaluation in the education system and the criterion of educational growth and achievement of educators are often conducted based on numerical quantity and score, while the evaluation criterion is inefficient and the principle of considering the trainee's power offers a new standard.
Keywords: education, field of education, compulsion, exceptional, assessment and evaluation, jurisprudence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • education
  • field of education
  • compulsion
  • exceptional
  • assessment and evaluation
  • jurisprudence
منابع
1. ابراهیمی، علی‌اکبر؛ سامانی، سیامک، «نیازهای متربیان استثنایی و خانواده‌های آن‌ها»، مجله پیوند، شماره 218، 1376ش.
2. ابن‌أشعث کوفی، محمد بن محمد، الجعفریات، تهران: مکتبة النینوی الحدیثیّة، بی‌تا.
3. ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی، الخصال، انتشارات جامعه مدرسین، قم: چاپ اول، 1362ش.
4. ابن‌بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم: چاپ دوم، 1413ق.
5. اسدی (علامه حلی)، حسن بن یوسف بن مطهر، قواعد الأحکام فی معرفة الحلال و الحرام، دفتر انتشارات اسلامی، قم: چاپ سوم، 1413ق.
6. اسدی (علامه حلی)، حسن بن یوسف بن مطهر، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، قم: چاپ اول، 1419ق.
7. اعرافی، علیرضا، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، مؤسسه فرهنگی اشراق و عرفان، قم: چاپ اول، 1395ش.
8. اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی، ج26 (تربیت جنسی)، تحقیق و نگارش احمد امامی راد، مؤسسه اشراق و عرفان، قم: چاپ اول، 1396ش.
9. اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی، ج29 (وظایف نهادهای تربیتی)، تحقیق و نگارش جواد ابراهیمی، مؤسسه اشراق و عرفان، قم: چاپ اول، 1398ش.
10.اعرافی، علیرضا، قواعد فقهی، مؤسسه فرهنگی و هنری اشراق و عرفان، قم: چاپ اول، 1393ش.
11.پاپالیا، دایان ای و دیگران، روان‌شناسی رشد و تحول انسان، (ترجمه داود عرب قهستانی و دیگران)، انتشارات رشد، تهران: چاپ اول، 1391ش.
12.تقوی لاریجانی، ترانه و همکاران، عوامل فردی مرتبط با پذیرش نوجوانان ناتوان ذهنی توسط خانواده، مجله دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه تهران، دوره 12، ش1، بهار 1385.
13.جصاص، احمد بن علی، احکام القرآن، دار احیاء التراث العربی، بیروت: 1405ق.
14.دبیری، عذرا و زندی، طیبه، آموزش‌وپرورش دانش آموزان استثنایی، انتشارات آییژ، تهران: چاپ اول، 1385ش.
15.راغب، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، دار العلم، لبنان و الدار الشامیة، سوریه: چاپ اول، 1412ق.
16.رحیمی، مجید و قنبری، جواد، «مقایسه میزان پیشرفت تحصیلی متربیان دبستانی دیرآموز»، ماهنامه تعلیم و تربیت استثنایی، شماره 100 و 101، فروردین و اردیبهشت 1389ش.
17.الزرقا، مصطفی، المدخل الفقهی العام، دار القلم، دمشق: چاپ دوم، 1425ق.
18.زمخشری، محمود بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، دار الکتب العلمیه، بیروت: چاپ اول، 1417ق.
19.ساعی‌منش، صمد، «آموزش فراگیر چیست»، ماهنامه تعلیم و تربیت استثنایی، ش18 و 19، 1382ش.
20.شلبی، احمد، «تاریخ آموزش در اسلام»، نشر نگاه معاصر، تهران: 1387ش.
21.صاحب، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، عالم الکتاب، بیروت: چاپ اول، 1414ق.
22.طوسی (شیخ طوسی)، محمد بن حسن، الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، دارالکتب الاسلامیه، تهران: چاپ اول، 1390ق.
23.طوسی (شیخ طوسی)، محمد بن حسن، الأمالی، دار الثقافه، قم: چاپ اول، 1414ق.
24.طوسی (شیخ طوسی)، محمد بن حسن، الخلاف، دفتر انتشارات اسلامی، قم: چاپ اول، 1407ق.
25.طوسی (شیخ طوسی)، محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، دارالکتاب العربی، بیروت: چاپ دوم، 1400ق.
26.عاملی (شیخ حر عاملی)، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، مؤسسة آل البیت، قم: چاپ اول، 1409ق.
27.فتحی، محمد، اصول قانون اساسی در پرتو نظرات شورای نگهبان، پژوهشکده شورای نگهبان، تهران: چاپ اول، 1386ش.
28.فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، نشر هجرت، قم: چاپ دوم، 1410ق.
29.قاسمی، مریم، «ضرورت تحول نگرش نسبت به متربیان استثنایی»، مجله تعلیم و تربیت استثنایی، شماره 22 و 23، مهر و آبان 1382ش.
30.قدمی، مجید، بررسی مبانی نظری رویکرد جداسازی و فراگیر سازی در آموزش و پرورش استثنایی، دانشکده علوم تربیتی و روان‌شناسی دانشگاه تربیت معلم، 1385ش.
31.قرشی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، دار الکتب الإسلامیه، تهران: چاپ ششم، 1412ق.
32.کاردان، علی‌محمد، سیر آرای تربیتی در غرب، انتشارات سمت، تهران: چاپ چهارم، 1388ش.
33.کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران: چاپ چهارم، 1407ق.
34.زیر نظر آیت‌الله محمدتقی مصباح یزدی، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، انتشارات مدرسه، تهران: چاپ دوم، 1391ش.
35.متقی هندی، علی بن حسام الدین، کنزالعمال فی سنن الاقوال و الافعال، دارالکتب العلمیه، بیروت: چاپ دوم، 1424ق.
36.معیری، محمد طاهر، آموزش‌وپرورش استثنایی، انتشارات امیر کبیر، تهران: چاپ شانزدهم، 1384ش.
37.نوری، حسین بن محمد تقی، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسه آل البیت، بیروت: چاپ اول، 1408 ق.