مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مربی گروه معارف اسلامی، واحد نراق، دانشگاه آزاد اسلامی

2 دکترای فقه تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه

3 دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران

چکیده

قواعد فقهی عامه به عنوان یکی از منابع معتبر و قابل استناد در استنباط احکام فقهی مختلف نزد فقها پذیرفته شده است. قاعده‌های لاضرر، اقدام و ضمان بر تعدی و تفریط از قواعد فقهی عامه هستند که فقهای متقدم و متأخر شیعه به تناسب ابواب فقهی برای یافتن پاسخ مسائل و موضوعات فقهی به آن‌ها تمسک نموده و دیدگاه خویش را با تکیه بر آن‌ها بیان کرده‌اند. در این نوشتار در پی پاسخ به این سؤال هستیم که از لحاظ فقهی اقتضای جریان قواعد مذکور درباره ضمان ناشی از اقدامات تربیتی مربیان چیست؟
قاعده لاضرر در اصل درباره نفی احکام ضرری در تشریع است که می‌تواند شامل نفی ایراد ضرر به دیگران نیز بشود. قاعده اقدام نیز، در اصل درباره مشغولیت ذمه شخص در معاملات بالمعنی الأخص است. شمول ضمان ناشی از آن بر فعالیت‌های تربیتی به‌خاطر آن است که معاملات بالمعنی الأعم، شامل ارتباطات تربیتی مربیان و متربیان است؛ لذا ایراد آسیب بر مولی علیهم مشمول ادله ضمان می‌شود. تعدی و تفریط در رعایت مصالح تربیتی متربیان نیز به‌خاطر عمومیت ملاک قاعده، از اسباب تحقق ضمان مربیان است. علاوه بر آن اقتضای بنای عقلا نیز ضمان مربیان است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Investigating Instructor's Liability in Jurisprudence-based Education

نویسنده [English]

  • Hassan Mohammadi Ahmadabadi 1

1 Instructor of Islamic Education Department, Naragh Branch, Islamic Azad University

2

3

چکیده [English]

General jurisprudential rules have been accepted by jurists as one of the valid and reliable sources in deriving various jurisprudential rulings. The harmless rules, action and guarantee of violation and deviation are the rules of public jurisprudence that the early and late Shiite jurists have relied on them in proportion to the jurisprudential chapters to find answers to jurisprudential issues and issues and have expressed their views based on them. In this article, we seek to answer the question that from a jurisprudential point of view, what is the necessity of the mentioned rules regarding the guarantee resulting from the training measures of trainers? The no-harm rule is primarily about denying harmful judgments in legislation, which can include denying harm to others. The rule of action is also basically about engaging a person's liability in transactions in a special sense. The inclusion of the resulting guarantee on educational activities is due to the fact that transactions in the general sense include the educational connections of coaches and trainers; Therefore, the objection of harm to Molly against them is subject to guaranteed evidence. Violation and deviation in observing the educational interests of educators, due to the generality of the criterion of the rule, is one of the reasons for the realization of the guarantee of educators. In addition, the necessity of building the wise is also the guarantee of the coaches.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rule
  • Fiqh
  • Education
  • damage
منابع
1. نهج البلاغة، گردآورنده فرمایشات امام امیر المؤمنین؟ع؟: سید رضى، محمد، مؤسسه نهج البلاغه، قم: اول، 1414ق.
2. آخوند خراسانى، محمد کاظم، حاشیة المکاسب (للآخوند)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامى، تهران: چاپ اول، 1406ق.
3. ابو الحسین، احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقائیس اللغة، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى حوزه علمیه قم، قم: اول، 1404ق.
4. اصفهانى، حسین بن محمد راغب، مفردات ألفاظ القرآن، دار العلم - الدار الشامیة، لبنان: اول، 1412ق.
5. انصاری دزفولى، مرتضى بن محمد امین انصارى، رسائل فقهیة، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم: اول، 1414ق.
6. موسوى بجنوردى، سید محمد، قواعد فقهیه، مؤسسه عروج، تهران، سوم، 1401ق.
7. جزرى، ابن اثیر، مبارک بن محمد، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، قم، اول، بی‌تا.
8. جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح - تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین، اول، 1410ق.
9. حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، تذکرة الفقهاء، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، قم: اول، 1388ق.
10.حلّى، محقق، نجم الدین، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، مؤسسه اسماعیلیان، قم: دوم، 1408ق.
11.خمینى، سید روح اللّه موسوى، تحریر الوسیلة، مؤسسه مطبوعات دار العلم، قم: اول، بی‌تا.
12.سبزوارى، سید عبد الأعلى، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، مؤسسه المنار- دفتر حضرت آیة‌الله، قم: چهارم، 1413ق.
13.شهید ثانى، زین‌الدین، مسالک الأفهام إلى تنقیح شرائع الإسلام، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، اول،1413ق.
14.شهید ثانى، زین‌الدین، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّى - کلانتر)، کتاب‌فروشى داورى، قم: چاپ اول، 1410ق.
15.صاحب بن عباد، کافى الکفاة، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، عالم الکتاب، بیروت: اول، 1414ق.
16.صدر، شهید، سید محمد، ما وراء الفقه، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، بیروت: اول، 1420ق.
17.صفایی، سید حسین و امامی، اسد الله، مختصر حقوق خانواده، تهران: میزان، پنجم، 1396.
18.طاهرى، حبیب الله، حقوق مدنى، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم: دوم، 1418ق.
19.طرابلسى، ابن براج، قاضى، عبد العزیز، المهذب، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم: اول، 1406ق.
20.طریحى، فخرالدین، مجمع البحرین، کتابفروشى مرتضوى، تهران: سوم، 1416ق.
21.طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، تهران: سوم، 1387ق.
22.عاملى، شهید ثانى، زین الدین بن على، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، کتابفروشى داورى، قم: اول، 1410.
23.عمید زنجانی، عباسعلی، موجبات ضمان درآمدی به مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی، میزان، تهران: اول، 1382.
24.فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، نشر هجرت، قم: دوم، 1410.
25.فیومى، احمد بن محمد مقرى، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، منشورات دار الرضی، قم: اول، بی‌تا.
26.کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی: خانواده، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا، تهران: سوم، 1372.
27.کمپانى، محمد حسین ، الإجارة، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم: دوم،1409ق.
28.گلپایگانى، سید محمدرضا موسوى، مجمع المسائل، دار القرآن الکریم، قم، دوم، 1409.
29.مشکینى، میرزا على، مصطلحات الفقه، بی‌تا، نرم‌افزار جامع فقه اهل البیت 2، قم: مرکز کامپیوتری علوم اسلامی نور.
30.موسوی، روح اللّه، کتاب البیع (للإمام الخمینی)، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى؟ره؟، تهران: چاپ اول، 1421ق.
31.موسوی قزوینى، سید على، رسالة قاعدة «ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده»، چاپ اول، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1419ق.
32.محقق، مصطفى، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامى، دوازدهم، 1406ق.
33.مراغى، میر عبد الفتاح، العناوین الفقهیة، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، اول، 1417ق.
34.مرتضوی، سید ضیاء، ماهیت فقهی دولت و ضمان اقدام‌های زیان‌بار آن، قم، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، اول، 1396.
35.مصطفوى، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، مرکز الکتاب للترجمة و النشر، تهران: اول، 1402ق.
36.موسوی خویى، ابوالقاسم، مصباح الفقاهة، تقریر:‌محمدعلی توحیدی، بی‌جا، بی‌تا.
37.موسوی قزوینى، سید على، رسالة قاعدة «ما یضمن بصحیحه یضمن بفاسده»، چاپ اول، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم: 1419ق.
38.نجفى، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، هفتم، 1404ق.
39.همدانى، آقا رضا، حاشیة کتاب المکاسب، قم: جناب مؤلف، اول، 1420‍ق.