مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد سطح عالی حوزه علمیه قم

2 گروه علوم تربیتی، مؤسسه عالی علوم انسانی، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

10.22034/mft.2022.7386

چکیده

ساحت تربیت عاطفی یکی از ساحت‏های اثرگذار در شخصیت افراد است. نقش والدین در سنین اولیه کودک به‌عنوان نخستین و مهمترین عامل تربیت در این ساحت، بسیار پُررنگ بوده و وظایف ویژه‏ای بر عهده آنان است. پژوهش حاضر به دنبال کشف حکم شرعی وظایف والدین در این ساحت است. در جهت دستیابی به این هدف باید ادله فقهی وظیفه‏مندی والدین با روش اجتهادی تحلیل گردد. با استفاده از برخی ادله عام همچون آیۀ «وقایه» و آیۀ «مضارّه» و نیز برخی روایات حسن تأدیب ممکن است وظیفه الزامی برای والدین در مواردی اثبات نمود. با توجه به روایات مربوط به هفت سال اول و ویژگی‏های این دوره، وظایف زیر برای والدین قابل استنباط است: بوسیدن، نوازش و در آغوش گرفتن، بازی با کودک، آزاد گذاشتن فرزند، مدیریت عواطف خویش و تأمین نیازهای فرزند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Duties of Parents in the Emotional Upbringing of Children from a Jurisprudential Point of View (with Emphasis on the First Seven Years)

نویسندگان [English]

  • mahdi karimkhani 1
  • Mohmad Javad Zarean 2

1 Qom seminary lecturer,corresponding

2 Department of Educational Sciences, Higher Institute of Human Sciences, Al-Mustafa International University, Qom, Iran

چکیده [English]

 The domain of emotional education is one of the domains that are highly crucial to people's personality. The role of parents in the early years of the child as the first and most important factor of upbringing is very prominent inasmuch as they have special duties to fulfill. The current research seeks to discover the Shari'a ruling on the duties of parents in this area. In order to achieve this goal, the jurisprudential proofs concerning the parents' duties must be analyzed using an inferential method. By using some general proofs such as the verse "Wiqaya"[3] and the verse "Muḍārra" as well as some traditions of good discipline, it is possible to prove the obligatory duty of parents in some cases. Considering the traditions related to the first seven years and the characteristics of this period, the following duties can be deduced for parents: kissing, caressing and hugging, playing with the child, leaving the child free, managing their emotions and meeting the needs of the child.

کلیدواژه‌ها [English]

  • affection
  • emotional upbringing
  • love
  • duties
  • parents
  • children
قرآن کریم
نهج البلاغة (صبحی صالح)، شریف الرضى، محمد بن حسین، قم، انتشارات هجرت، چاپ اول، 1414ق.
صحیفه سجادیه، ترجمه و شرح فیض الإسلام، تهران، فقیه، چاپ دوم، 1376.
ابراهیمی، جواد، بررسی وظایف والدین در تربیت اجتماعی فرزندان از منظر فقهی، رساله دکتری جامعه المصطفی العالمیه، 1396.
ابن شهرآشوب مازندرانى، محمد بن على، مناقب آل أبی‌طالبm، قم، انتشارات علامه، چاپ اول، 1379ق.
ابن‌منظور، محمد بن مکرم‏، لسان العرب، بیروت، دار صادر، 1414ق.
اسماعیلی یزدی، عباس، فرهنگ تربیت، قم، مسجد مقدس جمکران، 1385.
اعرافی، علی‌رضا، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، تحقیق و نگارش سید نقی موسوی، قم، مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان، 1393.
ـــــــــــــ، قواعد فقهی، قم، مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان، 1393.
انوری، حسن، فرهنگ بزرگ سخن، تهران، سخن، 1381.
بهشتی، محمد، مبانی تربیت از دیدگاه قرآن، قم، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1387.
پسندیده، عباس، روایات سبع سنین در فرزندپروری، گونه‌ها و تحلیل درونی آن‌ها، فصلنامه علمی علوم حدیث، دوره21، شماره 81، پاییز 1395.
پلاچیک، روبرت، هیجان‌ها، ترجمه محمود رمضان‌زاده، مشهد، آستان قدس رضوی، 1365.
جراره، جمشید، جریان‏های فکری و عاطفی کودکان و نوجوانان، تهران، انتشارات آوای نور، 1392.
جلالی، حسین، درآمدى بر بحث بینش، گرایش، کنش و آثار متقابل آن‌ها، مجله معرفت، شماره50 ، 1380.
جوهرى، اسماعیل بن حماد، الصحاح- تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین، 1404ق.
حاجی ده‌آبادی، حقوق تربیتی کودک در اسلام، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391.
حرّانی، حسن بن شعبه، تحف العقول عن آل الرسول:، قم، جامعه مدرسین، 1404ق.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل‌البیت(، 1409ق.
حسینی‌زاده، سیدعلی، تربیت فرزند؛ سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت(، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
خداپرست، ابوالفضل، فرهنگ روان‌شناسی؛ واژه‏ها و اصطلاحات روان‌شناسی و زمینه‌های وابسته، تهران، انتشارات پیوسته، 1379.
دبس، موریس، مراحل تربیت، ترجمه علی‏محمد کاردان، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1388.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دار العلم-‏ الدار الشامیة، چاپ اول، 1412ق.
رایس، فیلیپپ، رشد انسان: روان‌شناسی رشد از تولد تا مرگ، ترجمه مهشید فروغان، تهران، انتشارات ارجمند، 1387.
زبیدی، محمد بن محمد، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
سیف، سوسن و همکاران، روان‌شناسی رشد، تهران، سمت، 1395.
شرفی، محمدرضا، مراحل رشد و تحول انسان، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1375.
شجاعی، محمدصادق، انگیزش و هیجان، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1391.
شعاری‌نژاد، علی‌اکبر، فرهنگ علوم رفتاری، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1378.
صدوق، محمد بن على بن بابویه، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، چاپ دوم، 1413ق.
طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه تفسیر مجمع البیان، تهران، فراهانى، چاپ اول، 1338ق.
طریحی، محمد بن فخر الدین، مجمع البحرین، تهران، انتشارات مرتضوی، 1362.
طوسى، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ اول، بی‌تا.
غزالی، ابوحامد محمد بن محمد، إحیاء علوم الدین، ترجمه محمد خوارزمی، بنیاد فرهنگ ایران، 1351.
فیروزبخت، مهرداد، فرهنگ جامع روان‌شناسی و روان‌پزشکی، تهران، ویرایش، 1389.
فیض، جواد، رفتار پدر و مادر با کودک و نوجوان، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1389.
کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
گنجی، حمزه، بهداشت روانی، تهران، ارسباران، 1376.
مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار، بیروت، چاپ دوم، 1403ق.
متقی هندی، علی بن حسام‌الدین، کنز العمال، بیروت، دار الکتب العلمیة، 1424ق.
مصباح یزدی، محمدتقی، اخلاق در قرآن، تحقیق و نگارش محمدحسین اسکندری، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی)، 1391.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 1360.
مکارم شیرازی، ناصر، و همکاران، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1354.
موسوی، سیدرضا، روش‌های تربیت عاطفی از منظر قرآن و حدیث با تأکید بر محبت، خشم و ترس، رساله دکتری، دانشگاه قرآن و حدیث، 1392.