نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه فقه و علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی فقه، جامعة المصطفی
2 العالمیه، قم، ایران
3 گروه فقه و اصول، مجتمع آموزش عالی فقه ، جامعة المصطفی
4 العالمیه
5 معاون فرهنگی تربیتی نمایندگی المصطفی در افغانستان و عضو گروه علمی مدیریت آموزشی و علوم تربیتی دانشگاه المصطفی - کابل
چکیده
امر به‌معروف و نهی از منکر، در حوزۀ تعلیم و تربیت، به‌عنوان یکی از فروع دینی مورد توجه قرار گرفته است. این اصل، افزون بر بُعد دینی و فقهی، ابعاد تربیتی و اخلاقی نیز دارد و در این زمینه نقش مهمی را ایفا می‌کند، اما به‌دلیل کمبود پژوهش در این زمینه، بررسی دقیق و تحلیلی از وظیفه‌مندی خانواده، علما و حکومت اسلامی در امر به‌معروف و نهی از منکر، به‌ویژه در ابعاد تربیتی، به‌طور کافی انجام نشده است. این مقاله با هدف بررسی و تحلیل وظیفه‌مندی این سه نهاد در امر به‌معروف و نهی از منکر با استناد به‌منابع دینی- ادله عقلی، قرآن و سنت - به‌دنبال پاسخ به‌این سؤال است که چگونه این نهادها می‌توانند از امر به‌معروف و نهی از منکر به‌عنوان روش تربیتی مؤثر استفاده کنند و چه تأثیری بر تربیت اخلاقی جامعه داشته دارد؟ از این رو، این پژوهش، به‌روش توصیفی- تحلیلی، شیوه اجتهادی و سبک کتابخانه‌ای، وظیفه‌مندی کنشگران تربیتی (خانواده، علما و حکومت اسلامی) را نسبت به‌شیوه‌های اجرایی امر به‌معروف و نهی از منکر مورد بررسی قرار داده است. این پژوهش با استناد به‌ادله عقلی، نقلی- قرآن و سنت-، شیوه «امر و نهی زبانی» را وظیفه همۀ کنشگران تربیتی و «مشورت» را وظیفه خانواده، «تعلیم» را وظیفه علما و حکومت اسلامی و شیوه‌های «اقتدار» و «تسنین» را وظیفه خاص حکومت اسلامی دانسته است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Responsibility of Educational Actors in the Implementation Methods of Enjoining Good and Forbidding Evil
نویسندگان [English]
- Majid Toroghi 1 2
- Jafar Yusofi 3 4
- Seyyed Agha Hassan Hosseini 5
1 Department of Jurisprudence and Educational Sciences, Jurisprudence Higher Education Complex, Al-Mustafa University
2 Al-Alamiyah, Qom, Iran
3 Department of Jurisprudence and Principles, Higher Education Complex of Jurisprudence, Al Mustafa International University
4
5 Ph.D. Student in Educational Jurisprudence and Member of the Academic Department of Educational Management and Educational Sciences, Al-Mustafa University, Kabul, Afghanistan
چکیده [English]
Enjoining good and forbidding evil, in the field of education, has been considered as one of the religious tenets. This principle, in addition to its religious and jurisprudential dimensions, also has educational and ethical aspects, and plays an important role in this regard. However, due to the lack of research in this area, an accurate and analytical examination of the responsibility of family, scholars, and the Islamic government in enjoining good and forbidding evil, especially in educational aspects, has not been adequately conducted. This article, aiming to examine and analyze the responsibility of these three institutions in enjoining good and forbidding evil based on religious sources – rational arguments, the Quran, and Sunnah – seeks to answer the question of how these institutions can use enjoining good and forbidding evil as an effective educational method, and what impact it has on the ethical upbringing of society. Therefore, this research, using a descriptive-analytical method, an ijtihadi approach, and a library-based style, has examined the responsibility of educational actors (family, scholars, and Islamic government) regarding the implementation methods of enjoining good and forbidding evil. Based on rational and textual evidence – the Quran and Sunnah – this research has determined that the method of “verbal enjoining and forbidding” is the duty of all educational actors, “consultation” is the duty of the family, “teaching” is the duty of scholars and the Islamic government, and the methods of “authority” and “legislation” are the specific duties of the Islamic government.
کلیدواژه‌ها [English]
- Enjoining good and forbidding evil
- educational method
- Islamic education
- educational guardians
- educational responsibility
- social responsibility
* قرآن کریم.
- ابن شعبه حرانی، حسن‌بن على، تحف العقول، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1404ق.
- ابن فارس، احمد‌بن زکریا، معجم مقاییس اللغة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامى، 1404ق.
- ازهری، محمد‌بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1421ق.
- اعرافی، علی‌رضا، فقه امر به‌معروف و نهی از منکر، قم، مؤسسه اشراق و عرفان، 1399ش.
- اعرافی، علی‌رضا، فقه تربیتی (مبانی و پیش‌فرض‌ها)، قم، مؤسسه اشراق و عرفان، 1394ش.
- اعرافی، علی‌رضا، فقه امر به معروف و نهی از منکر، قم، مؤسسه اشراق و عرفان، 1399 (نسخه پیش از انتشار).
- آمدى تمیمى، عبد الواحد‌بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم، دار الکتاب الإسلامی، 1410ق.
- جوهری، اسماعیل‌بن حماد، الصحاح، بیروت، دارالعلم للملایین، 1407ق.
- حرّ عاملى، محمد‌بن حسن، وسائل الشیعه، قم، مؤسسه آل البیت (ع)، 1409ق.
- راغب اصفهانى، حسین‌بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت، دار العلم، 1412ق.
- سیوری حلی، مقداد‌بن عبداللّه، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، انتشارات مرتضوی، 1425ق.
- شیخ صدوق، محمد‌بن علی، ثواب الاِعمال و عقاب الاِعمال، قم، دارالشریف الرضی للنشر، بی‌تا.
- شیخ صدوق، محمد‌بن علی، من لایحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413ق.
- شیخ طوسی، محمد‌بن حسن، الفهرست، نجف اشرف، المکتبه الرضویه، بی‌تا.
- صاحب‌بن عباد، اسماعیل‌بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتب، 1414ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1417ق.
- طبرسی، فضل‌بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصر خسرو، 1372ش.
- طبرى، محمد‌بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیة، 2009م.
- طبرى، محمد‌بن علی، بشارة المصطفى لشیعة المرتضى، نجف، المکتبة الحیدریة، 1383ق.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1375ش.
- فراهیدى، خلیل‌بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1410ق.
- قرشى، سید على‌اکبر، قاموس قرآن، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1412ق.
- کلینی، محمد‌بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، 1410ق.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1368ش.
- نجاشی، احمد‌بن علی، رجال النجاشی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
نووی، محمد‌بن عمر، مراح لبید لکشف معنی القرآن المجید، بیروت، دار الکتب العلمیة، بی‌تا.
)