مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

10.22034/mft.2024.18536.1354

چکیده

نگاه قرآن به‌احکام خوردن و آشامیدن تنها محدود به‌حرمت و حلیت نیست؛ بلکه با روی‌کرد تربیتی و در راستای تقرب به‌خداوند و تعالی و کمال جایگاه انسانی است. شناخت و فهم این نگاه قرآنی، مقدمه‌ای است برای ورود به‌مباحث فقه تربیتی که یکی از عرصه‌های پژوهشی نوظهور است و به‌بایدها و نبایدهای شرعی مؤثر در امر تربیت می‌پردازد. هدف پژوهش حاضر، شناخت گونه‌های احکام مرتبط با خوردن و آشامیدن در قرآن، جهت استخراج مدل توصیفی آن‌ها و دریافت دلالت‌های مرتبط تربیتی است. برای دست‌یابی به‌این منظور و به‌دلیل چندوجهی بودن مقاله حاضر، روش پژوهش، ترکیبی از مراحل پدیدارشناسی توصیفی در مرحله رجوع به‌آیات قرآن، تحلیل و کدگذاری داده‌ها به‌شیوۀ استراتژی داده بنیاد با نرم‌افزار MAXQDA در سه بخش کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی و روش استنتاج از مبانی در بخش دلالت‌های تربیتی برای دروس تخصصی است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که 59 کد باز در رابطه با فقه اکل و شرب در آیات قرآن وجود دارد که در قالب سه کد انتخابی (مطلوب و ممدوح، مباح و واجب و مذموم و حرام) دسته‌بندی شده‌اند. سه دسته فوق در مرحله بعد در هر بخش به‌دو کد محوری، اکل و شرب تقسیم‌بندی شده‌اند. در نهایت، داده‌های پژوهش در قالب هشت اصل تربیتی مورد استنباط قرار گرفته‌اند.
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Typology and Modeling of the Rulings on Eating and Drinking for the Inference of Educational Jurisprudence

نویسندگان [English]

  • abazar kafimosavi
  • . .

گروه آموزش معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران.

چکیده [English]

The Quran’s perspective on the rulings concerning eating and drinking is not limited to permissibility and prohibition; rather, it adopts an educational approach aimed at drawing closer to God, spiritual elevation, and achieving human perfection. Understanding this Quranic perspective is a prerequisite for delving into the discussions of educational jurisprudence, an emerging field of research that addresses the permissible and impermissible aspects of Islamic law impacting education. The present research aims to identify the types of rulings related to eating and drinking in the Quran to extract their descriptive model and understand the related educational implications. To achieve this purpose and due to the multifaceted nature of this article, the research method combines descriptive phenomenology in the stage of referring to the Quranic verses, data analysis and coding using a grounded theory strategy with MAXQDA software in three stages: open coding, axial coding, and selective coding, and the method of inference from principles in the section on educational implications for specialized courses.
The research findings indicate the existence of 59 open codes related to the jurisprudence of eating and drinking in the Quranic verses, categorized into three selective codes: desirable and commendable, permissible and obligatory, and reprehensible and forbidden. In the next stage, the three aforementioned categories are further divided into two axial codes in each section: eating and drinking. Finally, the research data are inferred into eight educational principles.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Typology
  • Modeling
  • Educational Jurisprudence
  • Rulings on Eating and Drinking
  1.  

    * قرآن.

    1. آبزن، امین؛ حافظی، شهرام، و غلامی، عبدالخالق (1401)، طراحی و اعتبارسنجی الگوی مرشدیت سازمانی در سیستم آموزش عالی، انجمن علوم مدیریت ایران، 17(66)، 95-122.
    2. انصاری، مرتضی ‌بن ‌محمد امین (1375)، المکاسب، تصحیح محمد کلانتر، تهران: دارالکتاب
    3. بهرامیان، نسرین (1401)، غذا و تغذیه از منظر قرآن کریم و روایات، عرشیان، 1(2)، 79-100.
    4. تیموری، فرشاد (1400)، اصول تغذیه و خوراک از نگاه قرآن کریم: بررسی تمام آیات مرتبط با تغذیه در قرآن، قرآن و طب، 6(3): 14-22.
    5. حسنی، محمد و صادق زاده قمصری، علی‌رضا (1400)، تبیین فلسفه تربیت رسمی و عمومی (تربیت مدرسه‌ای) در جمهوری اسلامی ایران، تهران: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    6. داودی، محمد و کارآمد، حسین (1400)، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
    7. شریفی، عنایت و فلاح، محسن (1400)، مبانی هستی‌شناختی "نظام تغذیه قرآن" و نقش آن‌ها در سلامت جسم و روح انسان، قرآن و طب، 6(3)، 44-51.
    8. عابدی، حیدرعلی (1389). کاربرد روش پژوهش پدیدهشناسی در علوم بالینی. راهبرد. 19 (54): 254-207.
    9. عمارلو، مرتضی (1400)، آداب تغذیه از منظر آموزه‌های دینی و نقش آن در تحصیل معرفت شهودی، پژوهشنامه حلال، 4(4): 36-48.
    10. لطیفی، میثم (1397)، روش‌شناسی گونه‌شناسی: رهنمونی بر نظریه‌پردازی در دانش مدیریت، مطالعات مدیریت دولتی ایران، 1(2)، 25-52.
    11. مطهری، مرتضی (1377)، آشنایی با علوم اسلامی: اصول فقه– فقه، تهران: صدرا.
    12. موسوی، سید نقی، (1395)، درآمدی بر فلسفه فقه تربیتی، پژوهش در مسایل تعلیم و تربیت اسلامی، 24: 30.
    13. Bandura, A (1986). Social foundations of thought and action: A social cognitive theory. Englewood Cliffs, NJ, US: Prentice-Hall, Inc.
    14. Corbin, J. & Strauss, A (1990). Qrounded Theory Research:Procedures, Canons, and Evaluative Criteria Qualitative Sociology13(1),3-21.
    15. Handani, N (2021). Product Awareness of International Muslim Students in South Korea about the Importance of Halal Food. Research Horizon, 1(1), 1–6. https: //doi. org/10. 54518/rh. 1. 1. 2021. 1-6
    16.  Langdridge, D (2007). Phenomenological psychology: Theory, research and method. London: Person Education Limited.