نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استاد سطوح عالی حوزه علمیه قم، قم، ایران
چکیده
فاصله در ارتباطات انسانی همواره حدود خاصی دارد که در فرهنگ‌های مختلف و گونه‌های ارتباط‌گران بر حسب موقعیت و جنسیت و امثال آن دارای پیامهای خاصی است. از آنجا که رسالت فقه هنجارگذاری در کنشهای درونفردی و میانفردی و اجتماعی و خلاصه هر نوع ارتباط انسانی با خود و خدا و دیگر انسان‌ها و موجودات است، تحلیل حکم فقهی فاصله ارتباطی در ارتباطات انسانی نیز از مباحث مهم این حوزه خواهد بود. پژوهه فرارو به یک مبحث خاص از این حوزه یعنی چیستی حکم فقهی فاصله اجتماعی در آغاز ارتباطات انسانی پرداخته و با روش تحلیل اجتهادی به این نتایج دست یافته است: اصل در فاصله میان مؤمنان در آغاز ارتباط، استحباب برقراری ارتباط در فاصله صمیمانه ونزدیک وشخصی بر پایۀ لمس مؤمنانه است اما این استحباب در شش مورد به حرمت تبدیل شده است: تصاعد بوی بد آزارنده از تن ولباس، وجود بیماری مسری در یکی از طرفین ارتباط‌گر، ارتباط میان دو نامحرم، نجوا در جمع، واردشدن در حریم خصوصی مکانی دو ارتباط‌گر دیگر.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Spacing in intra-cultural interpersonal communication from the point of view of non-verbal communication jurisprudence
نویسنده [English]
- مصطفی hamedani
Professor of higher levels of Qom Seminary, Qom, Iran
چکیده [English]
Distance in human communication always has certain limits, which have certain messages in different cultures and types of communicators according to their position, gender, etc. Since the mission of jurisprudence is to set norms in intra-individual, interpersonal and social actions, and in short, any kind of human relationship with oneself, God, and other human beings and creatures, the analysis of the jurisprudential ruling of communication distance in human relationships will be one of the important topics of this field. The above research has addressed a special issue of this field, which is the jurisprudence of social distance at the beginning of human communication, and using the method of ijtihad analysis, it has reached the following results: the principle of distance between believers at the beginning of communication, the desirability of communicating at an intimate, close and personal distance based on Touching is religious, but this affection has become sacred in six cases: the emanation of offensive odor from the body and clothes, the presence of a contagious disease in one of the communicating parties, communication between two non-mahram, whispering in public, entering the privacy of a place where two other people are communicating.
کلیدواژه‌ها [English]
- communication
- intra-cultural communication
- communication jurisprudence
- non-verbal communication jurisprudence
- communication distance
* قرآن کریم (ترجمۀ آیتالله مکارم شیرازی).
- ابناشعث، محمد بنمحمد؛ الجعفریات؛ چ1، تهران: مکتبة النینوى الحدیثة، بىتا.
- ابنالغضائری، احمد بن حسین؛ الرجال؛ چ1، قم: دارالحدیث، 1364 ش.
- ابنسعد، أبوعبدالله محمد؛ الطبقات الکبرى؛ چ1، بیروت: دارصادر، 1968م.
- ابنطاووس، على بن موسى؛ فلاح السائل؛ چ1، قم: بوستان کتاب، 1406ق.
- ابنعساکر، علی بن الحسن؛ تاریخ مدینه دمشق؛ بیروت: دارالفکر، 1415ق.
- اراکی، محمد علی؛ حاشیه بر توضیح المسائل امام خمینى؛ چ8، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1424ق.
- استرآبادى، محمد بن على، منهج المقال، چ1، قم: موسسة آل البیت (علیهمالسلام) لإحیاء التراث، 1422ق.
- خمینى، سید روح اللّه، کتاب الطهارة؛ چ1، تهران: مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینى قدس سره، 1421ق.
- خمینى، سید روحاللّه، توضیح المسائل (محشی)؛ چ8، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1424ق.
- انوشه، سیدمحمود؛ ارتباط غیرکلامی(زبان بدن)؛ چ1، تهران: انتشارات اندیشه جوان، 1393ش.
- اهوازى، حسین بن سعید، المؤمن، قم: مؤسسة الإمام المهدی علیه السلام، 1404ق.
- بحرالعلوم، محمدمهدى بن مرتضى، الفوائدالرجالیة، چ1، تهران: مکتبة الصادق (علیهالسلام)، 1363ش.
- بحرانى یوسف بن احمد؛ الحدائقالناضرة؛ چ1، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1405ق.
- بخاری، محمد بن إسماعیل؛ صحیح البخاری؛ چ1، بیروت: دار طوق النجاة، 1422ق.
- برکو، ری ام ودی. ولوین، آندرو وآر. ولوین، دارلین؛ مدیریت ارتباطات؛ مترجم: سیدمحمد اعرابی وداوود ایزدی؛ چ6، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، 1389ش.
- بلیک، رید وهارولدسن، ادوین؛ طبقهبندی مفاهیم در ارتباطات؛ مترجم: مسعود اوحدی، چ 3، تهران: انتشارات سروش، 1393ش.
- تبریزى، جواد بن على؛ رساله احکام بانوان؛ چ1، قم: دارالصدیقة الشهیدة، بیتا.
- ترمذی، محمد بن عیسى؛ سنن الترمذی، بیروت: دارالغرب الإسلامی، 1998م.
- تورنس، مری. ای؛ اصول ومفاهیم اپیدمیولوژی؛ مترجم: دکتر پروین یاوری؛ چ1، تهران: انتشارات شرح، 1383ش.
- حائرى مازندرانى، محمد بن اسماعیل؛ منتهىالمقال؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، 1416ق.
- حرّ عاملى، محمد بن حسن؛ وسائلالشیعة؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، 1409ق.
- خوانسارى، سید احمد؛ جامعالمدارک؛ چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1405ق.
- خویی، سیدابوالقاسم؛ حاشیه بر توضیح المسائل (محشّى - امام خمینى)؛ چ8، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1424 ه ق
- خویى، سیدابوالقاسم؛ معجم رجالالحدیث؛ قم: مرکز نشر الثقافة الإسلامیة، 1373ش.
- ریچموند، ویرجیناپی ومک کروسکی، جیمز سی؛ رفتار غیرکلامی در روابط میانفردی؛ مترجمان: فاطمه سادات موسوی وژیلا عبداللهپور (زیر نظر وبه ویراستاری: غلامرضا آذری)، تهران: نشر دانژه. 1388ش.
- سجستانی، أبو داود، سنن أبیداود، چ1، بیروت: دارالرسالةالعالمیة، 1430ق.
- شبیرى زنجانى، سیدموسى؛ کتاب نکاح؛ چ1، قم: مؤسسه پژوهشى راى‌پرداز، 1419ق.
- شهید ثانى، زین الدین بن على؛ مسالک الأفهامإلى تنقیح شرائعالإسلام؛ چ1، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة، 1413ق.
- صافی گلپایگانی، لطف الله، حاشیه بر توضیح المسائل (محشّى - امام خمینى)؛ چ8، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1424ق.
- صدوق، محمدبن على؛ من لایحضره الفقیه؛ چ2، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1413ق.
- طباطبایى، سیدعلى بن محمد؛ ریاضالمسائل؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، 1418ق.
- طبرانی، سلیمان بن أحمد؛ المعجمالأوسط؛ قاهرة: دارالحرمین، بیتا.
- طبرسى، حسن بن فضل؛ مکارمالأخلاق؛ چ4، قم: الشریف الرضى، 1370ش.
- طوسى، محمدبنحسن؛ الاستبصارفیما اختلف من الأخبار؛ چ1، تهران: دارالکتبالإسلامیة، 1390ق.
- طوسى، محمدبنحسن؛ العدة؛ قم: چاپخانه ستاره، 1417ق.
- طوسى، محمدبنحسن؛ تهذیبالأحکام؛ چ4، تهران: دارالکتبالإسلامیة، 1407ق.
- طوسى، محمدبنحسن؛ رجال الطوسی؛ چ3، قم: انتشارات اسلامی، 1373ش.
- طوسى، محمدبنحسن؛ فهرست کتبالشیعة؛ چ1، قم: مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420ق.
- عاملى، محمد بن على، مدارک الأحکام، مؤسسه آلالبیت علیهمالسلام، بیروت، اول، 1411ق؛
- فاضل لنکرانى، محمد؛ توضیحالمسائل؛ چ114، قم: دفتر معظم له، 1426ق.
- فرهنگی، علیاکبر؛ ارتباطات غیرکلامی؛ چ1، تهران: انتشارات میدانچی، 1395ش.
- کشى، محمد بن عمر؛ اختیارمعرفة الرجال؛ چ1، قم: مؤسسة آلالبیت علیهمالسلام، 1363ش.
- کلینى، محمد بن یعقوب؛ الکافی؛چ 4، تهران: دارالکتبالإسلامیة، 1407ق.
- کوفى اهوازى، حسین بن سعید؛ المؤمن؛ قم: مؤسسة الإمامالمهدی علیهالسلام، 1404ق.
- گلپایگانی، سید محمدرضا؛ حاشیه بر توضیح المسائل (محشّى - امام خمینى)؛ چ8، قم: دفتر انتشارات اسلامى، 1424 ق
- مجلسى، محمد باقر؛ مرآة العقولفی شرح أخبار آل الرسول؛ چ2، تهران: دارالکتب الاسلامیة، 1404ق.
- مجلسى، محمدباقر؛ بحار الأنوار؛ چ2، بیروت: دارإحیاء التراثالعربی، 1403ق.
- مجلسى، محمدتقى؛ لوامع صاحبقرانى؛ چ2، قم: مؤسسه اسماعیلیان، 1414ق.
- محسنیانراد، مهدی؛ ارتباطشناسی (ویرایش دوم؛ با تجدید نظر واصلاحات)؛ چ16، تهران: سروش، 1396ش.
- محقق حلّى، جعفر بن حسن؛ الرسائلالتسع؛ چ1، قم: انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشى، 1413ق.
- مسلم بن حجاج نیشابوری؛ الصحیح؛ بیروت؛ دارإحیاءالتراثالعربی، بیتا.
- مکارم شیرازى، ناصر؛ أحکامالنساء؛ چ1، قم: انتشارات مدرسه امام على علیهالسلام، 1426ق.
- مکارم شیرازى، ناصر؛ استفتاءات جدید؛ چ2، قم: انتشارات مدرسه امام على علیهالسلام، 1427ق.
- مکارم شیرازى، ناصر؛ کتاب النکاح؛ چ1، قم: انتشارات مدرسه امام على علیهالسلام، 1424ق.
- میرداماد، محمدباقر؛ الرواشحالسماویة؛ چ1، قم: دارالخلافة، 1311ق.
- نجاشی، احمد بن على؛ رجالالنجاشی؛ چ6، قم: مؤسسة النشر الاسلامی، 1365ش.
- نجفى، محمدحسن؛ جواهر الکلام؛ چ7، بیروت: دارإحیاءالتراثالعربی، 1404ق.
- نراقى، احمد بن محمدمهدى؛ مستند الشیعة؛ چ1، قم: مؤسسه آلالبیت علیهم السلام، 1415ق.
- نورى، حسین بن محمدتقى؛ مستدرکالوسائل؛ چ1، قم: مؤسسة آلالبیت علیهم السلام، 1408ق.
- نووی، یحیى بن شرف؛ الأذکار النوویة؛ چ2، دمشق – بیروت: دار ابن کثیر، 1410ق.
- وحید خراسانى، حسین؛ توضیحالمسائل؛ چ9، قم: مدرسه امام باقر علیهالسلام، 1428ق.
- وود، جولیاتی؛ ارتباطات میانفردی؛ مترجم: مهرداد فیروزبخت؛ چ3، تهران: انتشارات مهتاب، 1394ش.
- هارجی، اون وساندرز، کریستین ودیکسون، دیوید؛ مهارتهای اجتماعی در ارتباطات میانفردی، مترجمان: مهرداد فیروزبختوخشایار بیگی؛ چ5، تهران: رشد، 1390ش.
- هاشمی شاهرودی، سیدمحمود وجمعى از پژوهشگران؛ (زیر نظر: سیدمحمود هاشمى، شاهرودى)؛ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهلبیت علیهم السلام. قم: مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامى برمذهب اهل بیت علیهمالسلام، 1426ق.
- آتالی، ژاک، برادری: آرمانشهری نوین، چ1، تهران: نشر فرهنگ واندیشه، 1382ش.
- دوبنوا، آلن؛ تامل در مبانی دموکراسی، ترجمه بزرگ نادرزاد، تهران: نشر چشمه، 1378ش.
- معیدفر سعید؛ سیدعلیرضا دربندی، بررسی رفتار ونگرش جمعگرانه شهروندان تهرانی، مجله جامعهشناسی ایران، پاییز 1385، ش7، صص 34 –
- انصاری، مرتضى بن محمد امین؛ کتاب المکاسب؛ چ1، قم: کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، 1415ق.
- مظفر، محمدرضا؛ اصول الفقه؛ چ5، قم: انتشارات اسماعیلیان، 1375ش.
- Floyd, Kory; Interpersonal Communication; New York: McGraw - Hill, 2011.
- Hall, E. T; The hidden dimension; Garden City, N. Y. : Doubleday, 1966.
- Mehrabian; Albert, Nonverbal Communication;. New York:Routledge, 2017.
- Samovar, Larry A.; Richard E. Porter, Edwin; R. McDaniel & Carolyn S. Roy, Communication Between Cultures, Wadsworth, Cengage Learning, 2013.
- Wood, Julia T; Communication Mosaics: Interpersonal Communication; Eighth Edition , Boston, Cengage Learning, 2014.
- Webber, Roger; Communicable Disease Epidemiology and Control: A Global Perspective; CABI, 2005.
)