مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه فقه و اصول، مجتمع آموزش عالی فقه(مدرسه حجتیه)، جامعه المصطفی العالمیه، ماداگاسگار

2 گروه فقه واصول، مجتمع آموزش عالی فقه(مدرسه حجتیه)، جامعه المصطفی العالمیه، قم، ایران

10.22034/mft.2023.14723.1246

چکیده

«سحر» پدیده‌ای تاریخی ـ اجتماعی است. جادوگری در برخی جوامع یک باور موروثی است که خانواده‌ها و افراد قبیله آن را بر اساس نظام خانوادگی خود به یکدیگر منتقل می‌کنند. توجه به چیستی، حقیقت سحر، حکم فقهی و آثار مترتب بر آن، به لحاظ اخلاقی و تربیتی می‌تواند در تعیین چارچوب سبک رفتاری مطلوب اسلامی مؤثر باشد. این مقاله درصدد است با استفاده از روش تحلیلی و اسنادی، آثار اخلاقی و تربیتی سحر را با تحلیل علت مقابله و رویارویی شدید دین اسلام با آن را بررسی کند.
در راستای تبیین ماهیت سحر، فقها برای آن دو معنا در نظر گرفته‌اند: در معنای عام، شامل همه تصرفات غیرمتعارف دانسته شده است؛ گرچه این تصرفات از تصرف در قوه خیال افراد تجاوز نکند؛ اما به‌طور خاص و در معنای محدودتر، سحر پدیده پیچیده‌ای است که طی آن نفس انسانی، قدرت بهره‌گیری از اسباب غیرطبیعی و فراتر از اسباب مادی را پیدا نموده و با انجام اعمال خارق‌العاده، روح و روان افراد جامعه را تسخیر می‌کند. در آموزه‌های اسلامی اقدام به سحر سبب کفر و تعلیم و تعلم آن حرام دانسته شده است. با تحلیل‌هایی که در متن ارائه می‌شود به نظر می‌رسد حرمت سحر و تعلیم و تعلم آن، به دلیل آثار سوء و نامطلوبی است که در شخصیت ساحر و مسحور به جا می‌گذارد. برخی از این آثار عبارت‌اند از: 1. جهل‌ورزی به جای عقلانیت؛ 2. ابتلا به عجب و استکبار؛ 3. کفر و بی‌ایمانی؛ 4. از دست دادن اعتماد به نفس؛ 5. اضطراب و ترس؛ 6. سوءظن و بی‌اعتمادی.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The nature of magic and its educational aspects from the point of view of jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Reandi Reandi 1
  • javad rohani 2

1 Department of Jurisprudence and Principles, Complex of Higher Education in Jurisprudence (Hojjatiyeh School), Al-Mustafa Al-Alamiya Community, Madagascar

2 Department of Jurisprudence and Usuls, Jurisprudence Higher Education Complex (Hojjatiyeh School), Al-Mustafa Al-Alamiya Community, Qom, Iran

چکیده [English]

"Magic" is a social-historical phenomenon. In some societies, witchcraft is a hereditary belief that families and clan members pass on to each other based on their family system. Paying attention to what is, the truth of magic, the jurisprudence and its consequences, in terms of moral and education, can be effective in determining the framework of the desired Islamic behavior style. This article is trying to analyze the moral and educational effects of magic by analyzing the reason of Islam's strong confrontation with it by using the analytical and documentary method. In order to explain the nature of witchcraft, jurists have considered two meanings for it: in the general sense, it is considered to include all unconventional possessions; Although these possessions do not exceed the possession of people's imagination; But specifically and in a more limited sense, witchcraft is a complex phenomenon during which the human soul finds the power to use unnatural and beyond material means and by performing extraordinary actions, captures the soul and spirit of the people of the society. In Islamic teachings, practicing witchcraft is considered a cause of disbelief and teaching and learning it is considered haram. With the analysis presented in the text, it seems that the sanctity of magic and its teaching and learning is due to the bad and undesirable effects that it leaves on the character of the magician. Some of these works are: 1. Ignorance instead of rationality; 2. Suffering from wonder and arrogance; 3. Disbelief and unbelief; 4. Loss of self-confidence; 5. Anxiety and fear; 6. Suspicion and mistrust.

کلیدواژه‌ها [English]

  • magic
  • strange verbs
  • invisible powers
  • sensual power
  • effects of magic
 
قرآن کریم
1- ابن منظور ،  محمد بن مکرم بن على، أبو الفضل، جمال الدین ،لسان العرب، چاپ(8) 1424 هـ
2- انصاری ، مرتضی بن احمد امین . کتاب المکاسب المحرمة . قم : دار الحکمة بی تا
 3– اردبیلی ؛ احمد مقدس : مجمع الفائدة و البرهان . قم : مؤسسة النشر الاسلامی .چاپ(2) 1416هـ
 4– ابن قدامة؛ موفق دین و شمس دین : مغنی . بیروت  .دار الفکر . بی تا
5– ابن قدامة؛ موفق الدین . الکافی فی الفقه.  بیروت - صیدا - الکتبة العصریة . چاپ(1) 1427هـ
6- ابن حجر، شهاب دین احمد بن علی.فتح الباری بشرح صحیح البخاری.بیروت:دار احیاءالتراث العربی.چاپ(4)1408هـ 
7- ابو طالب ، فخر محققین ، محمد بن الحسن . ایضاح الفوائد فی شرح القواعد . قم : المطبعة العلمیة چاپ(1) 1387هـ
8- بحرانی، یوسف بن احمد . الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة .قم: مؤسسه نشر اسلامی
9- بیضاوی،ناصر دین عبد الله.تفسیر بیضاوی .بیروت. مؤسسه الاعلمی للمطبوعات. چاپ(1).1410هـ
10 -جزیری ؛ عبد رحمان . الفقة علی المذاهب الاربعة . بیروت .دار احیاء التراث العربی . بی تا
11- جصاص، ابو بکر احمد رازی .احکام القرآن .بیروت : دار الفکر چاپ(1) 1421هـ
12– حسینی زبیدی، محمد مرتضى، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، نشر دارالفکر، 1414، ج 6.
13- حلی ؛ علامة ، حسن بن یوسف . منتهی المطلب فی تحقیق المذهب . قم : مجمع بحوث الاسلامیه . قم چاپ(1)  1412هـ .
14- حلی ؛  علامة ، حسن بن یوسف.  قواعد الاحکام . قم .چاپ(2) .1431 هـ .
15- حلی، حسن بن یوسف اسدی . تذکرة الفقهاء. قم: مکتبه مرتضویه لاحیاء الاثار الجعفریه. بی تا
16– خوئی ؛ ابو القاسم . مصباح الفقاهة . قم : مکتبة الداوری . چاپ(1) 1377 ش .
17– خمینی ؛ روح الله : تحریر وسیله . قم : مؤسسه نشر الاسلامی تابعة جامعة المدرسین. چاپ(6) 1417هـ 
18– خراسانی؛ علی محمد : شرح مکاسب – قم – ناشر: انتشرات دار الفکر . چاپ (2) – بهار 1381 ش.ق
19-رازی ؛ فخر دین محمد . تفسیر الکبیر : قاهره – مصر - مکتبة التوفیقیة .بی تا
20- زاده ؛ طاش کبری : مفتاح السعادة . حیدر آباد الدکن . مجلس دائراة المعارف العثمانیة . بی تا
21- سبزواری ؛ عبد اعلی. مهذب الاحکام . قم : مکتبة ایة الله عظمی سبزواری : مؤسسه منار . چاپ(4) 1416هـ
22- شهیدی ، فتاح شهیدی تبریزی ،  قم ، ناشر: لجنه تحقیق تراث ، چاپ اول 1428 هـ
23-صدر ؛ محمد صادق .السحر و الکهانة فقهیا : قم : مدین ( للطبعة و النشر). چاپ(1) 1429هـ 
24-صنعانی،عبد رزاق بن همام.المصنّف.بیروت.دار الکتب العلمیة.چاپ(1)1421هـ
24-طباطبائی ؛ علی بن محمد علی : ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل . بیروت : مؤسسه آل بیت لاحیاء 25. چاپ(1) رمضان 1418هـ
26-طریحی، محمد سعید. عوالم السحر و اسرار علم الحروف.هولاندا- اکادمیه کوفه –مجله موسم 98. 1433هـ 
طوسی ؛ محمد بن حسن . تهذیب الاحکام فی شرح المقنعة. بیروت: دار صعب - دار التعارف. بی تا
طریحی؛محمد سعید؛عوالم السحر و اسرار علم الحروف.
27- عاملی ، شهید اول ؛ محمد بن مکی . الدروس الشرعیة . قم : مؤسسه نشر الاسلامی. چاپ( 2 ) 1417هـ .
28-عاملی ، شهید ثانی ؛ زین دین . مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام . قم : مؤسسه معارف اسلامی . چاپ(1) 1413.
29- عاملی، شهید ثانی ؛ زین دین . الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة . بیروت . دار العالم الاسلامی .بی تا
30- فاضل ؛ جمال دین مقداد : التنقیح الرائع لمختصر النافع . قم: مکتبة ایة الله عظمی مرعشی نجفی .چاپ(1) 1404هـ
31- فراهیدى، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ دوم، 1409، ج 3.
32- کرکی ؛ علی بن حسین : جامع المقاصد فی شرح القواعد . قم : مؤسسه آل بیت لاحیاء التراث.– چاپ(1) 1411هـ
33- کلینی، ابو جعفر ، محمد بن یعقوب . کافی. تهران : دار الکتب الاسلامیة . چاپ(2) 1367 ش
34-مجلسی ؛ محمد باقر بن تقی: بحار انوار . تهران : دار الکتب الاسلامیة .چاپ(3) 1373 ش. 
35- محمد علی حق شناس ، فرهنگ معاصر هزاره ،– تدوین واحد پژوهش فرهنگ معاصر، چاپ دهم 1389
36- مازندرانی ، ابن شهر آشوب . متشابه القرآن و مختلفه . قم ، ایران . دارالبیدار للنشر – چاپ 1396 ق
37- نجفی، محمد حسین . جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام . تهران : دار الکتب الاسلامیة.ط 1374 ش-ق
 - Magical thiking – The skeptic’s Dictionary –Skepdic.com38