نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بابل، بابل، ایران.
2 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی ،دانشگاه آزاد اسلامی واحد بابل، بابل، ایران
3 گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی،واحد بابل، بابل، ایران
چکیده
«پول‌شویی» به نقل و انتقال‌های متقلبانه‌ای اطلاق می‌شود که درآمدهای نامشروع و غیرقانونی را مشروع جلوه داده تا از کشف و مصادره محفوظ بماند. گستره جرایم این پدیده پیچیده و سازمان‌یافته ـ معمولاً ـ ملی و بین‌المللی است که آثار منفی در ابعاد گوناگون جامعه به همراه دارد. حکومت اسلامی در راستای تربیت اقتصادی جامعه، نیازمند اقدامات ویژه‌ای برای مبارزه با این جرم در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی است. این پژوهش، به روش توصیفی ـ تحلیلی، وظیفه‌مندی حکومت اسلامی را زدودن آثار، آسیب‌ها و تبعات منفی پول‌شویی در راستای تربیت اقتصادی جامعه دنبال می‌کند. از آنجایی که پول‌شویی منجر به انتفاع از درآمدهای نامشروع می‌شود و آثار و آسیب‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و امنیتی زیادی را در جامعه اسلامی بر جای می‌گذارد، این پژوهش با استناد و استشهاد به مقتضای ادله و قواعد عامه: «لاضرر»، «ضرورت حفظ نظام»، «حرمت اختلال نظام»، مقتضای مفاد عهدنامه مالک اشتر، مقتضای روایت مستفیضه «کُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِه» و نیز ادله عقلی و نقلی ـ کتاب و سنت ـ، همچنین سیره عقلا و متشرعه و اصل ضمان ید متعاقبه، بر وظیفه‌مندی الزامی حکومت اسلامی در راستای تربیت اقتصادی جامعه بر مقابله همه‌جانبه با مظاهر و مصادیق پول‌شویی تأکید دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The responsibility of the Islamic government in the economic education of the society (with a case study and examples of economic damages: money laundering)
نویسندگان [English]
- mohammad ali ebrahimzadeh mollai 1
- akbar fallah 2
- ali faghihi 3
1 Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
2 Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
3 Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Babol Branch, Islamic Azad University, Babol, Iran
چکیده [English]
"Money laundering" refers to fraudulent transfers that make illegitimate and illegal income appear legitimate in order to avoid detection and confiscation. The range of crimes of this complex and organized phenomenon is usually national and international, which has negative effects in various dimensions of society. The Islamic government, in line with the economic education of the society, needs special measures to fight this crime at the national, regional and international levels. This research, in a descriptive-analytical way, follows the obligation of the Islamic government to remove the effects, damages and negative consequences of money laundering in the direction of the economic education of the society. Since money laundering leads to profiting from illegal incomes and leaves a lot of economic, social, political and security effects and damages in the Islamic society, this research is based on the evidences and popular rules: "La Zarar: no harm ". Preservation of the system", "sanctity of system disruption", the requirements of the provisions of Malik Ashtar's covenant, the requirements of the Mustafizah narration " کُلُّکُم راعٍ و کُلُّکُم مَسؤولٌ عَن رَعِیَّتِه " as well as intellectual and narrative- The book “Quran” and traditions “Sunnah”, as well as the rational and legitimate way of life and the principle of 'Iad Motaqeba guarantee", emphasizes the obligation of the Islamic government in the direction of the economic education of the society to deal comprehensively with the manifestations and examples of money laundering.
کلیدواژه‌ها [English]
- : jurisprudence
- ruling
- jurisprudential evidence
- Islamic government
- economic training
- money laundering
- ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی، قم، دار سیدالشهدا للنشر، 1405ق.
- ابن ابی‌فراس، مسعود بن عیسى، تنبیه الخواطر و نزهة النّواظر (مجموعه ورّام)، قم، مکتبة فقهیة، 1410ق.
- ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، 1404ق.
- ابن شهرآشوب، محمد بن علی، مناقب آل ابی‌طالب، قم، نشر علامه، 1379ق.
- ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقائیس اللغة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1404ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الجیل، 1408ق.
- اسعدی، سیدحسن، جرائم سازمان یافته فراملی، تهران، میزان، 1380ش.
- اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی (مبانی و پیش‌فرض‌ها) (ج1)، قم، موسسه عرفان و اشراق، 1391ش.
- ـــــــــــ، فقه تربیتی (وظایف نهادهای تربیتی: حکومت) (ج26)، قم، موسسه عرفان و اشراق، 1399ش.
- آملی، محمدتقی، المکاسب و البیع، قم، انتشارات اسلامی، 1413ق.
- ایروانی غروی، علی، حاشیه المکاسب، قم، کتابفروشی نجفی، 1379ق.
- باقرزاده، احد، «پیامدهای پول‌شویی و راهبردهای کنترلی با رویکرد به اسناد بین المللی»: مجموعه سخنرانی‌ها و مقالات همایش بین‌المللی مبارزه با پول‌شویی، تهران، نشر وفاق، 1382ش.
- برقندان، ابوالقاسم، خدارحمی، مصطفی، «بررسی جرم پول‌شویی از دیدگاه فقهی و پیامدهای آن در اقتصاد اسلامی»، همدان، دومین همایش بین‌المللی فقه و حقوق، وکالت و علوم اجتماعی، 1397ش.
- تورانی، علی‌اکبر و هوشمند نقابی، زهرا، «بررسی مبانی فقهی پول‌شویی و تأثیر آن بر اقتصاد مقاومتی»، دومین جشنواره تالیفات برتر علوم انسانی اسلامی (جایزه ویژه علامه جعفری)، 1399ش.
- جمال‌زاده، ناصر، باباخانی، مجتبی، «کاربرد قاعده حفظ نظام در اندیشه فقهی سیاسی امام خمینی (ره)»، فصلنامه دانش سیاسی، سال سیزدهم، شماره 25، 1396ش.
- حبیب اللهی، محمد، «حرمت جرم پول‌شویی از منظر آیات و روایات»، اولین کنفرانس بین‌المللی حقوق بین‌الملل، حقوق، علوم سیاسی و علوم انسانی، 1400ش.
- حسینی سیستانی، سید علی، قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم، مکتبة السید السیستانی، 1414ق.
- حیدری، علی‌مراد، «تطهیر پول در اسناد بین‌المللی و حقوق جزای ایران»، رساله دکتری، دانشکده حقوق (پردیس قم)، دانشگاه تهران، 1382ش.
- راوندی، سعید بن هبة‌الله، فقه القرآن، قم، مکتبة آیة الله المرعشی النجفی (ره)، بی‌تا.
- روح‌نواز، سجاد، پناهی، هاشم، کاوه، مصطفی، اسلامی، سیاوش، «پول‌شویی در فقه امامیه»، کنگره بین‌المللی جامع حقوق ایران، 1395ش.
- ساکی، محمدرضا، آشنایی با جرم پول‌شویی، تهران، انتشارات جاودانه، 1387ش.
- سالمی، موسی، مسعود، غلامحسین، «تبیین جایگاه پول‌شویی در فقه و حقوق داخلی ایران»، تهران، چهارمین همایش ملی تحقیقات میان رشته‌ای در مدیریت و علوم انسانی، 1401ش.
- سبزعلیان، یاسین و امینی‌زاده، محمد، «مطالعه تطبیقی مقررات مبارزه با پول‌شویی در حقوق کیفری ایران و فرانسه»، همدان، سومین همایش بین‌المللی فقه و حقوق، وکالت و علوم اجتماعی، 1397ش.
- سعیدی مشیرآبادی، صمد، «بررسی نقش حکومت اسلامی در تربیت دینی با تأکید بر عهدنامه مالک اشتر»، دوفصلنامه مطالعات فقه تربیتی، سال اول، شماره 1، 1393ش.
- سلطانی نبی‌پور، فاطمه، «بررسی پول‌شویی از نظر مبانی فقهی»، ششمین کنگره بین‌المللی تحقیقات بین رشته‌ای در علوم انسانی اسلامی، فقه، حقوق و روانشناسی، 1401ش.
- سلیمانی، ایران، ستوده، مینا، «بررسی مبانی فقهی پول‌شویی»، تهران، دومین کنفرانس پژوهش در فقه، حقوق و علوم اسلامی، 1397ش.
- سیوری، مقداد بن عبدالله، کنز العرفان فی فقه القرآن، قم، منشورات المکتبة المرتضویة، بی‌تا.
- الشریف الرضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغة، تحقیق: صبحی صالح، قم، هجرت، 1414ق.
- شفیق اسکی، محمد، جوکار، امیرعباس، «بررسی آثار مضر پول‌شویی در اقتصاد اسلامی از دیدگاه حقوقی و فقه جعفری»، رشت، دومین کنفرانس ملی نقش مدیریت در چشم انداز ۱۴۰۴، 1397ش.
- شمس ناتری، محمدابراهیم، «پول‌شویی، آثار و عکس‌العمل‌ها»، مجله حقوق خصوصی (اندیشه‌های حقوقی سابق)، شماره 5، 1382ش.
- شهریاری، محمد، پول‌شویی در اسناد بین‌المللی حقوق ایران، اصفهان، نشر دادیار، 1386ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الإستبصار فیما اختلف من الأخبار، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1390ق.
- ـــــــــــــــــــــــــ، التبیان فی تفسیر القرآن، بی‌جا، مکتبة الاعلام الاسلامی، بی‌تا.
- ـــــــــــــــــــــــــ، الفهرست، نجف، المکتبة المرتضویة، بی‌تا.
- ـــــــــــــــــــــــــ، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
- شیخ‌اسدی، نرجس، «تحلیل فقهی و حقوقی جرم پول‌شویی»، تهران، دومین کنفرانس بین‌المللی فقه، حقوق، روانشناسی و علوم تربیتی در ایران و جهان اسلام، 1400ش.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشریعة، بیروت، موسسة آل البیت (ع)، بی‌تا.
- علیشاهی قلعه‌جوقی، ابوالفضل، معالی، مهدیه، «تعارض و دلیل‌آوری معکوس شدن بار اثبات دلیل در پول‌شویی با اصول و قواعد فقهی»، فصلنامه پژوهشهای فقه و حقوق اسلامی، سال هجدهم، شماره 68، 1401ش.
- فتاحی، مریم، کریمی میمونه، فاطمه، امیری، فاطمه، دره‌سیری، فاطمه، «تحلیل فقهی و حقوقی جرم پول‌شویی»، تهران، ششمین کنفرانس بین‌المللی پژوهشهای دینی، علوم اسلامی، فقه و حقوق در ایران و جهان اسلام، 1400ش.
- قنواتی، جلیل و دیگران، حقوق قراردادها در فقه امامیه، تهران، انتشارات سمت، 1379ش.
- گنجی، محمدحسن، «بررسی پول‌شویی در فقه امامیه و حقوق ایران»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شهید چمران، اهواز، دفاع 1393ش.
- مجیدی، مهدیه، برزگری خانقاه، جمال، «مروری بر مفاهیم و مبانی نظری پول‌شویی با تأملی در آیات و روایات اسلامی»، رشت، اولین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی، 1395ش.
- محقق، محمدباقر، دائرة الفرائد، تهران، نشر بعثت، 1364ش.
- محمدی، ابوالحسن، قواعد فقه، تهران، نشردادگستر، 1380ش.
- مرکز پژوهشهای مجلس، طرح مطالعاتی مبارزه با جرم پول شویی، تهران، انتشارات مرکز پژوهشهای مجلس شورای اسلامی، 1381ـ1382ش.
- مطهری‌خواه، ذبیح، «بررسی فقهی حکم پول‌شویی از دیدگاه امام خمینی (ره)»، پژوهشنامه متین، سال هجدهم، شماره 70، خرداد 1365ش. ص89ـ111.
- ملک‌افضلی اردکانی، محسن، «آثار قاعده حفظ نظام»، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 58، تابستان 1389ش.
- منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایت الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، قم، جامعة المصطفی العالمیة، 1408ق.
- ــــــــــــــــ، نظام الحکم فی الإسلام، قم، نشر سرایی، 1417ق.
- موسوی خمینی، سید روح‌الله، تحریر الوسیله، قم، دار الکتاب العلمیة، 1414ق.
- موسوی خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مدینة العلم، 1409ق.
- موفق اردستانی، محمدهادی، ابراهیمی، مجید، ایرانفرد، رضا، «بررسی مبانی فقهی پول‌شویی»، دومین کنفرانس بین‌المللی پژوهشهای نوین در مدیریت، اقتصاد و علوم انسانی، 1394ش.
- میرزاوند، فضل‌الله، رهبر فرهاد، زال‌پور، غلامرضا، «تعاریف، مفاهیم، آثار و پیامدهای پول‌شویی»، فصلنامه مجلس و راهبرد، شماره 37، بهار 1382ش.
- میرمحمد صادقی، حسین، حقوق کیفری اختصاصی(جرایم علیه اموال ومالکیت)، تهران، نشر میزان، 1382ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، 1407ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، قم، دارالکتاب الاسلامیة، 1367ش.
- واعظی، احمد، حکومت اسلامی (درسنامه اندیشه سیاسی اسلام)، قم، انتشارات مرکز مدیریت حوزه علمیه قم، 1386ش.
)