مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگاه بین المللی المصطفی گروه اخلاق و تربیت اسلامی

10.22034/mft.2022.7381

چکیده

این مقاله با رویکرد تربیتی به ‏بررسی احکام فقهی حضانت کودک و تحلیل تربیتی آن پرداخته است. این کار، با روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تبیین حراست و حضانت کودک در جهت حفظ منافع او مبتنی بر منابع فقهی و تربیتی معتبر انجام یافته است. آنچه از منابع فقهی برمی‏آید این است که حضانت حکمی از احکام الهی است و بر متولیان واجب است که از کودک حفاظت کنند. لزوم حضانت از کودک بر محور مصلحت و تربیت اوست که در احکام فقهی مورد تأکید قرار گرفته و وی باید تحت سرپرستی فرد دلسوز و مطمئن قرار گیرد تا آسیبی به وی وارد نشود. شروط صاحبان اولویت تصدی حضانت و عوامل سقوط آن، گواه بر این است که تربیت صحیح کودک از جهات جسمی و روحی وروانی، هدف اصلی حضانت است و مورد توجه شرع مقدس اسلام قرار دارد. براین‏اساس، با بروز نشانه‌‏های عدم صلاحیت متولی حضانت، بلافاصله امر حضانت به فرد باصلاحیت انتقال می‏یابد. زیرا کودکان بدون حضانت و محروم از تربیت یکی از مشکلات جامعه امروز است که به‏لحاظ فقه و تربیت از روزهای نخست تولد با حضانت و مراقبت از آن‌ها این مشکل قابل حل می‏باشد.
 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Educational Analysis of Jurisprudential Rule of Child Custody

نویسنده [English]

  • Mohammad Ehsani

عضو هیئت علمی پژوهشگاه المصطفی

چکیده [English]

his article examines and analyzes child custody from a juridical perspective. Using a descriptive-analytical method, the article seeks to explain child care and custody aimed at protecting his interests in accordance with the teachings found in reliable jurisprudential and educational sources. What emerges from jurisprudential sources is that custody is divinely ordained and it is obligatory on the guardians to protect the child. The necessity of taking care and custody of the child is based on his best interest and the need to educate him under the supervision of a caring and dependable person so that he does not suffer any harm. The conditions suggesting who is entitled to take custody on priority basis are the proof that the physical, mental and emotional upbringing of the child is the main goal of custody and is the focus of Islam's Sharīʿa law. Therefore, when there are signs of the custodian's incompetence, the custody is immediately transferred to a competent person. Because children without custody and deprived of education is one of the problems of today's society. The problem can be solved from the point of view of jurisprudence and education by taking care of them from the first days of birth.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Child
  • education
  • jurisprudence
  • educational analysis
  • custody
  • cessation of custody
قرآن کریم، ترجمه آیت‌الله مکارم شیرازی.
نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنینm، 1378.
آذرتوش آذرنوش، فرهنگ معاصر عربی- فارسی، تهران، نشر نی، 1379.
ابن‌بابویه قمی، محمد، علل الشرایع، بیروت، مؤسسة الاعلمی للمطبوعات، 1408ق.
امام خمینی، روح الله، تحریر الوسیلة، قم، اسماعیلیان، 1408ق.
ــــــــــــــــ، تحریر الوسیلة، نجف، مکتبة اعتماد کاظمی، 1366.
ــــــــــــــــ، استفائات، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1381.
انصاری، قدرت‌الله و دیگران، موسوعة احکام الأطفال و ادلتها، قم، مرکز فقه الائمة الأطهار(، 1425ق.
بناری، علی همت، درآمدی بر تحلیل تربیتی احکام فقهی؛ عرصه‏ای نو در تعلیم و تربیت اسلامی، شماره7، 1396.
جوادی آملی، عبدالله، ولایت فقیه، قم، مرکز نشر اسرا، 1395.
حبیبی، جواد، دعاوی خانوادگی و حقوق خانواده، قم، نشر خرم، 1380.
الحر العاملی، محمد بن الحسن، وسائل الشیعة، مؤسسة آل‌البیت(، 1414ق.
حلی، ابوجعفرمحمد، کتاب السرائر، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، بی‏تا.
سبحانی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعة الاسلامیة الغراء، قم، مؤسسة الامام الصادقm، 1416ق.
شهید ثانی، زین‌الدین، منیة المرید، تحقیق رضا مختاری، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، ۱۴۰۹ق.
العاملی، محمد بن جمال‌الدین، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‏تا.
العاملی، زین‌الدین بن علی، مسالک الأفهام، قم، مؤسسة المعارف الاسلامیة، 1416ق.
عبدالرسول الغفار، عبدالحسین، المرأة المعاصرة، مصر، المطبعة المهر، بی‏تا.
عمیدالدین، عبدالمطلب، کنز الفوائد فی حل مشکلات القواعد، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1416ق.
الفاضل النکرانی، محمد، تفصیل الشریعة، النکاح، قم، مرکز فقه الائمة الأطهار(، 1428ق.
کاتوزیان، ناصر، حقوق مدنی خانواده، تهران، شرکت انتشار، 1372.
گروه پژوهشگران مسائل زنان، آنچه درباره حقوق ازدواج باید بدانیم، تهران، مؤسسه روشنگران و مطالعات زنان، 1376.
لنگرودی، محمدجعفر، مبسوط در ترمینولوژی حقوق، تهران، گنج دانش، چاپ دوم، 1381.
مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار احیاء التراث، الطبعة الثالثة،1403ق.
محمدی ری‌شهری، محمد، میزان الحکمة، قم، دار الحدیث، 1384.
مدنی کرمانی، عارفه، دعاوی خانوادگی، تهران، مجمع علمی و فرهنگی مجد، بی‏تا.
مطهری، مرتضی، آشنایی با علوم اسلامی، قم، فقه، صدرا، بی‌تا.
ملامهدی، نراقی، جامع السعادات، قم، مطبعة الزهراء، طبع سوم، 1383ق.
نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تهران، مکتبة الاسلامیة، بی‏تا.
وزیری، مجید، حقوق متقابل کودک و ولی در اسلام، قم، سازمان تبلیغات اسلامی، 1378.