نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیئت علمی پژوهشگاه بین المللی جامعة المصطفی، گروه اخلاق و تربیت اسلامی، قم، ایران
چکیده
مقالۀ حاضر در موضوع روششناسی تحلیل تربیتی احکام فقهی بهمنظور شناسایی و معرفی شیوههای تحلیل احکام فقهی تدوین یافته است. در ساماندهی مقاله از روش توصیفی-تحلیلی استفاده شده که در این‌گونه موضوعات کاربرد بیشتر دارد. از روش‌های سهگانۀ تمام‌استدلالی، نیمه‌استدلالی و فتوایی بررسی احکام فقهی، روش دوم و از روش‌های منطقی، روش قیاسی- استقرایی در تحلیل تربیتی احکام فقهی تناسب بیشتر دارند. هرگاه عوامل تحلیل تربیتی درونمتنی بود مانند تأکیدات موجود در آیات و روایات، از روش استقرایی و اگر عوامل تحلیل، بیرون از متن بود مانند حکم عقل و عرف، از روش قیاسی استفاده می‌شود. تحلیل تربیتی احکام فقهی دلیل بسیار قوی لازم ندارد؛ بلکه با وجود عامل توجیه‌کننده‌ای از قبیل اثر، علت یا نکتۀ تربیتی قابل تبیین و ارائه میباشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Methodology of educational analysis of jurisprudential rules
نویسنده [English]
- Mohammed Ehsani
Member of Al-Mustafa International Research Institute, Department of Islamic Ethics and Education, Qom, Iran
چکیده [English]
The present article has been compiled on the subject of methodology of educational analysis of jurisprudential rules in order to identify and introduce the methods of analysis of jurisprudential rules. Descriptive-analytical method, used more often in such topics, has been used in organizing the article. From the three methods of fully demonstrative, semi- demonstrative and fatwa-based study of jurisprudential rules, the second method is more appropriate, and from the logical methods, the deductive-inductive method in the educational analysis of jurisprudential rules is more suitable. If the factors of educational analysis were in-text, such as the emphases in verses and hadiths, the inductive method is used, and if the factors of analysis were outside the text, such as the rule of reason and custom, the deductive method is used. The educational analysis of jurisprudential rulings does not require a very strong reason; rather, it can be explained and presented in spite of a justifying factor such as the effect, cause or pedagogical point.
کلیدواژه‌ها [English]
- methodology
- educational analysis
- jurisprudential rules
- reasoning
- in-text
- out-of-text
This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
- قرآن کریم، ترجمه: آیت الله مکارم شیرازی.
- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، مؤسسه تحقیقاتی امیرالمؤمنین، 1378.
- ابراهیمی‌پور، قاسم، شاخصها خانواده مطلوب ازدیدگاه اسلام، تهران، مرکز بررسیهای راهبردی ریاست جمهوری، بی‌تا.
- ابن‌فارس، احمد، معجم مقاییس اللغه، تحقیق: عبدالسلام محمدهارون، قم، دفترتبلیغات اسلامی، 1404ق.
- ابن‌هشام علی بن یوسف، مغنی الادیب، ترجمه وتوضوح: سیدعلی‌حسینی، قم، دارالتفسیر، 1379.
- 6. ارل‌بَبی، روش‌های تحقیق درعلوم‌اجتماعی، ترجمه: رضافاضل، تهران، سمت، 1381.
- اووه فلیک، درآمدی برتحقیق کیفی، ترجمه: هادی‌جلیلی، تهران، نشرنی، 1391.
- باقری، خسرو، نگاه دوباره به تربیت‌اسلامی، تهران، مدرسه، چاپ‌دهم، 1384.
- پ.رونرژ، مبانی پژوهش درعلوم‌اجتماعی، ترجمه: دادگران، تهران، نوآور، 1364
- التفتازانی، سعدالدین، شرح‌المختصر، تهران، چاپخانه افست مصباحی، بی‌تا.
- جرجانی، سیدشریف، جامع المقدمات، تصحیح و تعلیقه: محمدعلی مدرس‌افغانی، قم، هجرت، 1367.
- جعفری، یعقوب، تاریخ اسلام ازمنظرقرآن، قم، دفترنشرمعارف، 1387.
- جمعی ازاساتید حوزه علمیه، المغنی الادیب، قم، مؤسسه النشرالاسلامی، 1414ق.
- جوادی‌آملی، عبدالله، تفسیرموضوعی قرآن‌کریم (سیره پیامبران درقرآن)، قم، اسرا، 1376.
- حسینی‌طیب، سیدمحمود، چندمعنایی درقرآن کریم، قم، پژوهشگاه حوزه ودانشگاه، 1389.
- حیدری‌فر، مهندسی فهم وتفسیر قرآن، قم، بوستان کتاب، 1391.
- آخوندخراسانی، ملامحمدکاظم، الکفایه الاصول، طبع نجف، بی‌تا.
- ساروخانی، باقر، روش‌های تحقیق درعلوم‌اجتماعی، تهران، پژوهشگاه علوم‌انسانی ومطالعات فرهنگی، 1388.
- سبحانی، جعفر، سیمای انسان کامل درقرآن، قم، دفترتبلیغات‌اسلامی، 1380.
- سیف، علی‌اکبر، روانشناسی پرورشی نوین، تهران، دوران، 1388.
- سیوطی، جلال‌الدین عبدالرحمان، الاتقان فی‌علوم القرآن، تقدیم وتعلیق: مصطفی ادیب البغا، بیروت، دارالفکر، 1416ق/1996م.
- 22. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیرالقرآن، ترجمه: سیدمحمدباقرموسوی همدانی، قم، جامعه مدرسین، ۱۳۷۴.
- الطبرسی، فضل بن‌الحسن، مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، تهران، ناصرخسرو، بی‌تا.
- فرمهینی فراهانی، محسن، فرهنگ توصیفی علوم‌تربیتی، تهران، اسراردانش، 1378.
- قاضی‌زاده، کاظم، سیاست وحکومت درقرآن، تهران، پژوهشگاه فرهنگ واندیشه اسلامی، 1384.
- کیوی، ریمون ولوک وان کامپنهود، روش تحقیق درعلوم اجتماعی، ترجمه: عبدالحسین نیک‌گهر، تهران، فرهنگ معاصر، 1373.
- لطیف آبادی، حسین، روش شناسی پژوهش در روان شناسی و علوم تربیتی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1388.
- محمدی ری‌شهری، محمد محمدی، منتخب میزان الحکمه، قم، دارالحدیث، ترجمه: محمد رضا شیخی، 1388.
- م. دوورژه، مبانی روش‌های علوم اجتماعی، ترجمه: خسرواسدی، تهران، امیرکبیر، 1367.
- 30. مصباح‌یزدی، محمدتقی، قرآن شناسی، تحقیق ونگارش: محمودرجبی، قم، مؤسسه‌آموزشی‌‌وپژوهشی امام‌خمینی، 1387.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه، 1373.
- 32. نادری، عزة الله ومریم سیف نراقی، روش‌های تحقیق درعلوم انسانی، تهران، بدر، 1370.
- ندوی،. ابوالحسن علی، تفسیری سیاسی ازاسلام، ترجمه: عبدالقادردهقان، تهران، احسان، 1388.
- هادی رستگار، روش فهم متن، قم، بوستان کتاب، 1389.
- 35. هربرت بلالاک، مقدمه‌ای برتحقیقات اجتماعی، ترجمه: ابراهیم پاشا، تهران، سمت، 1372.
- 36. الإیروانی، محمدباقر، الحلقة الثّالثة فی أسلوبها الثّانی، قم، المحبین للطباعةوالنشر، بی‌تا.
- 37. فرهنگ نامه اصول‌فقه، قم، پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامى، 1388.
)