نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه فقه و مبانی حقوق، واحد قم، دانشگاه آزاد اسلامی، قم، ایران
2 گروه فقه و حقوق اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی واحد قم ایران
3 گروه فقه و حقوق اسلامی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد قم، ایران
چکیده
از مهمترین ساحت‌های تربیتی، تربیت دینی است. تربیت اعتقادی (شناختی)، عبادی (رفتاری) و اخلاقی، زیرمجموعۀ تربیت دینی قرار دارد. تحقق تربیت دینی جامعه، نیازمند اقدامات و فعالیتهای گسترده و پیچیدۀ عاملان و متولیان تربیتی است. والدین، مربیان، علما، نخبگان، رسانه‌ها و حکومت از جملۀ متولیان و عاملانِ اصلی تربیت در سطح اجتماع هستند. از مهمترین و مؤثرترین عوامل و متولیان تربیت دینی، حکومت اسلامی است. این تحقیق، به روش توصیفی ـ تحلیلی و اجتهادی، اصل وظیفه‌مندی حکومت اسلامی نسبت به تربیت دینی جامعه را با ادله و قواعد عام، ادلۀ عقلی و نقلی ـ قرآن و روایات ـ اثبات کرده است. با توجه به ادله، حکومت اسلامی نسبت به تربیت دینی جامعه در تکالیف الزامیِ اعتقادی، عبادی و اخلاقی آحادِ مردم، وظیفۀ الزامی و در غیر الزامیات، تکالیف استحبابی دارد. این پژوهش، حکومت اسلامی میتواند از طریق مجموعه اقدامات مدیریتی و فعالیتهای مستمرِ برنامهریزی، سازماندهی، هماهنگی، رهبری، کنترل و نظارت، تربیت دینی را در گسترۀ جامعه محقق سازد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Duty of the Islamic Government in the Religious Education of Society
نویسندگان [English]
- mohammad jafarzadeh 1
- Sayyed Hassan Abedian Kalkhoran 2
- Alireza Asgari 3
1 Jurisprudence and Fundamentals of Law Group, Qom Branch, Islamic Azad University, Qom, Iran
2 Department of Islamic Jurisprudence and Law, Islamic Azad University, Qom Branch, Iran
3 Department of Islamic Jurisprudence and Law, Islamic Azad University, Qom Branch, Iran
چکیده [English]
One of the most important areas of education is religious education. Doctrinal (cognitive), devotional (behavioral) and moral education is a subset of religious education. The realization of religious education in society requires extensive and complex actions and activities of educational actors and custodians. Parents, educators, scholars, elites, the media and the government are among the main agents responsible for education at the community level. One of the most important and effective factors responsible for religious education is the Islamic government. This research, conducted in a descriptive-analytical and inferential way, has proved the principle of the Islamic government's duty towards the religious education of the society with reliance on general evidences and rules, rational proofs – Quranic verses and narrations. As per the evidences, the Islamic government has an obligatory responsibility towards the religious education of the society in the obligatory doctrinal, devotional and moral duties of the people. When it comes to non-obligatory duties, it has recommended duties to fulfill. According to this research, the Islamic government can provide religious education in the community through a series of management measures and continuous activities of planning, organizing, coordinating, leading, controlling and supervising.
کلیدواژه‌ها [English]
- education
- ideological education
- devotional education
- moral education
- Islamic system
- Islamic management
This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
قرآن کریم
- ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی، قم، دار سیدالشهدا للنشر، 1405ق.
- ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، 1404ق.
- ابن فارس، احمد بن فارس، معجم مقائیس اللغة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، 1404ق.
- ابن قطیبه دینوری، عبدالله بن مسلم، الأمامة و السیاسة [تاریخ الخلفاء]، بیروت، موسسه أعلمی، 1427ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الجیل، 1408ق.
- ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1421ق.
- اسکندرلو، محمدجواد، «نظریه حکومت تربیت محور»، رساله دکتری، جامعة المصطفی؟ص؟ العالمیة، مجتمع عالی امام خمینی ؟ره؟، مدرسه عالی قرآن و حدیث، دفاع 1397ش.
- اعرافی، علیرضا، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، قم، موسسه عرفان و اشراق، 1393ش.
- ـــــــــــــــ، فقه تربیتی (مبانی و پیش‌فرض‌ها) (ج1)، قم، موسسه عرفان و اشراق، 1391ش.
- ـــــــــــــــ، فقه تربیتی (وظایف نهادهای تربیتی: حکومت) (ج26)، قم، موسسه عرفان و اشراق، 1399ش.
- اکبر، ناظم حسین، وظایف حکومت اسلامی در تربیت سیاسی جامعه از منظر فقه اسلامی، رساله دکتری، جامعة المصطفی؟ص؟ العالمیة، مجتمع عالی آموزش فقه، مدرسه فقه تخصصی، گروه فقه تربیتی، دفاع 1399ش.
- امام عسکری، حسن بن علی؟ع؟، التفسیر المنسوب إلى الإمام الحسن العسکری؟ع؟، قم، مدرسة الإمام المهدی ؟عج؟، 1409ق.
- امینی، رضا، وظایف حکومت اسلامی و تربیت اخلاقی جامعه از منظر فقه اسلامی، رساله دکتری، جامعة المصطفی؟ص؟ العالمیة، مجتمع عالی آموزش فقه، مدرسه فقه تخصصی، گروه فقه تربیتی، دفاع 1399ش.
- آشوری، داریوش، دانشنامه سیاسی، تهران، انتشارات مروارید، 1366ش.
- آقابخشی، علی‌اکبر، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر چاپار، 1386ش.
- باقری، خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی (ج2)، تهران، نشر مدرسه، 1384ش.
- تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، قم، دار الکتاب الإسلامی، 1410ق.
- توماس، آر.ام، «تربیت دینی»، ترجمه: سید محمدصادق موسوی‌نسب، مجله معرفت، شماره 33، 1379ش.
- ثقفی، ابراهیم بن محمد، الغارات، قم، دار الکتاب الإسلامی، 1410ق.
- 21. جوهری، اسماعیل بن حماد، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین، 1410ق.
- داودی، محمد، سیره تربیتی پیامبر ؟ص؟ و اهل بیت؟عهم؟ در تربیت دینی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390ش.
- دیلمی، حسن بن محمد، إرشاد القلوب إلى الصواب، قم، الشریف الرضی، 1412ق.
- رضائیان، علی، اصول مدیریت، تهران، انتشارات سمت، 1383ش.
- ـــــــــــــ، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات سمت، 1385ش.
- سعیدی مشیرآباد، صمد، «بررسی نقش حکومت اسلامی در تربیت دینی؛ با تأکید بر عهد مالک اشتر»، دوفصلنامه فقه تربیتی، سال اول، شماره 1، بهار و تابستان 1393ش.
- ـــــــــــــــــــــ، بررسی نقش حکومت اسلامی در تربیت دینی، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ؟ره؟، 1391ش.
- شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغة، تحقیق: صبحی صالح، قم، هجرت، 1414ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف، المکتبة المرتضویة، بی‌تا.
- صدر، سید محمدباقر، الأسس الإسلامیة، بیروت، دار الفرات، 1989م.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بغداد، دار الکتب العربی، 1430ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو، 1372ش.
- عراقی، ضیاء‌الدین، مقالات الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، 1420ق.
- علامه حلی، حسن بن یوسف، تحریر الاحکام الشریعة، بیروت، موسسة آل البیت؟عهم؟، بی‌تا.
- عمید زنجانی، عباسعلی، درآمدی بر فقه سیاسی، تهران، امیرکبیر، 1383ش.
- عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، قم، المطبعة العملیة، 1380ق.
- غلامی، نجفعلی، «بررسی فقهی وظایف حکومت اسلامی درباره عبادات»، فصلنامه علوم سیاسی، سال نوزدهم، شماره 74، تابستان 1395ش.
- فاتحی، ابوالقاسم، ابوالقاسمی، محمدجواد، درآمدی بر وظایف دولت دینی در برابر دین و اعتقادات مردم، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ؟ره؟، 1391ش.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1410ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
- 41. لیثی واسطی، علی بن محمد، عیون الحکم و المواعظ، قم، دار الحدیث، 1376ش.
- مصباح یزدی، محمدتقی، حکیمانه‌ترین حکومت (کاوشی در نظریه ولایت فقیه)، تحقیق: قاسم شبان‌نیا، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ؟ره؟، 1394ش.
- مقیمی، سید محمد، مبانی سازمان و مدیریت، تهران، انتشارات راه دان، 1400ش.
- ملک‌افضلی، محسن، آثار قاعده حفظ نظام، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 58، تابستان 1389ش.
- منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایت الفقیه و فقه الدولة الاسلامیة، قم، جامعة المصطفی؟ص؟ العالمیة، 1408ق.
- منتظری، حسینعلی، نظام الحکم فی الإسلام، قم، نشر سرایی، 1417ق.
- موسوی خمینی، سید روح‌الله، البیع، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ؟ره؟، 1379ش.
- موسوی خمینی، سید روح‌الله، حکومت اسلامی و ولایت فقیه در اندیشه امام خمینی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ؟ره؟، 1392ش.
- موسوی خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مدینة العلم، 1409ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، 1407ق.
- هاشمی خویی، میرزاحبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، تهران، مکتبة الاسلامیة، 1400ق.
)