نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشگر گروه فقه تربیتی موسسه اشراق و عرفان
2 مدرس خارج فقه و اصول حوزه علمیه قم و استاد گروه فقه و اصول جامعة المصطفی العالمیة
3 فارغ التحصیل دکتری فقه تربیتی جامعة المصططفی
چکیده
از مسائل مهم فرایند تعلّم و از نیازهای اساسی جامعه، حفاظت و تثبیت اطلاعات، معلومات و علوم است. در این مقاله، با روش توصیفی و تحلیل اجتهادی مصطلح، به بررسی فقهی محافظت از اطلاعات پرداخته شده است. این مسئله، از دو بُعد محافظت برای خود و برای دیگران و همچنین روش‌های بیان‌شده آن در روایات، بررسی شد.
هدف، توجه دادن به اهمیت، حکم و راهکارهای این مسئله برای اهل علم و مسئولان مربوط در حوزه‌های گوناگون دانش است. مهم‌ترین نتایج چنین است که حفظ علوم و اطلاعات، رجحان و استحباب دارد؛ اما ممکن است در مواردی برای برخی یا نسبت به برخی علوم، وجوب داشته باشد. برپایه لزوم حفظ نظام جامعه اسلامی، محافظت از علوم و اطلاعات مورد نیاز جامعه، واجب کفایی است؛ اما ممکن است در شرایطی برای حکومت، این وجوبْ عینی شود. در ادله، به دو نوع روش محافظت از دانش توجه شده است: روش‌های انسانی، مانند مباحثه و تدریس و روش‌های ابزاری، مانند کتابت و ثبت آن. مناط حکم بیان‌شده در این مباحث، محافظت است و هر روشی که امروزه و در آینده، ذیل این عنوان قرار بگیرد، همان حکم را دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Protection of Information in the Learning Process and Its Methods from the Perspective of Educational Jurisprudence
نویسندگان [English]
- hadi ajami 1
- alireza arafi 2
- ahmad shahamat 3
1 Researcher of the Department of Educational Jurisprudence of the Institute of Enlightenment and Mysticism
2 Lecturer of jurisprudence and principles of the seminary of Qom and professor of the jurisprudence and principles department of Al-Mustafa International University
3 Graduated from the Doctor of Educational Jurisprudence of Al-Mustafa International University
چکیده [English]
Among the important issues of the learning process and one of the basic needs of society is the protection of information, knowledge and science. Using a descriptive method and juristic analysis, the article seeks to study from a jurisprudential perspective the need for the protection of information. The article examines the protection of information from two dimensions i.e. protection for oneself and for others, as well as the methods expressed in the narrations.
The aim is to pay attention to the importance, ruling and solutions of this issue for scholars and officials related to various fields of knowledge. The most important results are that the preservation of science and information is preferred and recommended but in some cases it may even be necessary to protect some sciences. Based on the need to maintain the system of Islamic society, the protection of science and information required by society becomes a collection obligation (wājib-e kifaʾī), but in some others situations, this may even be an individual obligation (wājib-e ʿaynī) for the government. Evidence has focused on two types of protection methods: Human methods, such as discussion and teaching, and instrumental methods, such as writing and recording. The criterion for the ruling expressed in these discussions is protection, and any method that is under this heading today and in the future has the same ruling.
کلیدواژه‌ها [English]
- information protection
- learning
- writing
- teaching
- scientific discussion
- lesson review
This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
- ابن حیون، نعمان بن محمد مغربی، دعائم الإسلام، قم، مؤسسة آل البیت؟عهم؟،1385ق.
- ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، 1363 ش.
- ابن عبدالبر، یوسف بن عبد الله، جامع بیان العلم و فضله، محقق: سعدنی، مسعد عبدالحمید، بیروت، دار الکتب العلمیه، بی‌تا.
- ابن فارس، أحمد بن فارس ، معجم مقاییس اللغة، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
- أبو محمد الدارمی، سنن الدارمیّ، المملکة العربیة السعودیة، دار المغنی للنشر والتوزیع، 1412ق.
- حمیری، نشوان بن سعید ، شمس العلوم و دواء کلام العرب من الکلوم، لبنان، دار الفکر المعاصر، 1420ق.
- خطیب بغدادی، أحمد بن علی بن ثابت، تقیید العلم للخطیب البغدادی، بیروت، إحیاء السنة النبویة، بی‌تا.
- السیوطی، جلال الدین، تدریب الراوی، بیروت، دار الطیبة، بی‌تا.
- شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، قم، مؤسسه پژوهشی رای‌پرداز، 1419ق.
- الشریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، قم، هجرت، 1414ق.
- شعیری، محمد بن محمد، جامع الأخبار، نجف، مطبعة حیدریة، بی‌تا.
- صدر الدین شیرازی، محمد بن ابراهیم، شرح أصول الکافی، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1383ش.
- شیخ صدوق، محمد بن علی، الأمالی، تهران، کتابچی، 1376 ش.
- __________، محمد بن علی، الخصال، قم، انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، 1362ش.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن ، فهرست الطوسی، قم، مکتبة المحقق الطباطبائی، 1420.
- عاملی(شهید ثانی)، زین‌الدین بن علی، منیة المرید فی أدب المفید و المستفید، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، 1415ق.
- اعرافی، علیرضا، فقه امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر، قم، مؤسسه اشراق و عرفان، 1400ش.
- __________ ، فقه تربیتی، آداب مشترک تعلیم و تعلم، ج2/7، قم، مؤسسه اشراق و عرفان، 1399ش.
- __________ ، مکاسب محرمه، قم، مؤسسه اشراق و عرفان، 1397ش.
- __________ 11/11/90 _ 08/03/1392، درس خارج اصول، سایت مؤسسه اشراق و عرفان.
- فراهیدی، خلیل بن أحمد ، کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1409ق.
- فیض کاشانی، محمد محسن بن شاه مرتضی ، نوادر الأخبار فیما یتعلق بأصول الدین، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1371ش.
- کشی، محمد بن عمر بن عبدالعزیز ، رجال الکشی اختیار معرفة الرجال، مع تعلیقات میر داماد الأسترآبادی،بیجا، بی نا، 1363.
- مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی ، بحار الأنوار، بیروت، المکتبة الإسلامیة، محقق / مصحح: رجایی، مهدی، قم، مؤسسة آل البیت؟عهم؟،1403ق.
- مظفر، چشمه سهرابی، عظیمی وزیری افروز، حیدری غلامرضا ، «از کتابداری تا علم اطلاعات و دانش‌شناسی: تاریخ نگاری، زمینه‌های شکل‌گیری و سیر تحول عنوان رشته در ایران»، کتابداری و اطلاع رسانی، دوره 20، شماره 2 پیاپی 78، ص3 _ 41، 1396.
- کلینی، محمد بن یعقوب ، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، 1407ق.
- لیثی واسطی، علی بن محمد ، عیون الحکم و المواعظ، محقق / مصحح: حسنی بیرجندی، حسین قم، اول، 1376ش.
- ترمذی، محمد بن عیسی بی‌تا، سنن الترمذی، القاهره، دارالحدیث.
- نجاشی، احمد بن علی ، رجال النجاشی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1365ش.
- هلالی، سلیم بن قیس، کتاب سلیم بن قیس الهلالی، قم، الهادی، اول، 1405ق.
)