نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری گروه الهیات و معارف اسلامی- فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
3 دانشیار، گروه الهیات و معارف اسلامی- فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
چکیده
حدیث نبوی «المؤمنون عند شروطهم»، از قواعد فقهی _ حقوقی برخاسته از قرآن کریم و تأکیدهای فراوان الهی بر تعهدپذیری و وفای به عهد است که علاوه بر جایگاهش در فقه و حقوق، پیامدهای بسیاری در تربیت فردی و اجتماعی دارد و نمود و الگوهای بارزی را می‌توان برای آن شمرد.
این نوشتار بر پایه روش توصیفی _ تحلیلی، نخست از چیستی مفهومی این قاعده و مستندات آن می‌نویسد و رابطه علوم فقه و تربیت را تبیین می‌کند؛ سپس مسئولیت‌پذیری، عمل‌گرایی، وفاداری و صداقت، اعتمادسازی و آرامش فردی و اجتماعی را از مهم‌ترین آثار و پیامدهای اخلاقی و تربیتی این قاعده شمرده، نوشتار را با معرفی سنت تربیتی رهبران الهی و سبک پرورشی والدین، به‌عنوان یک نمود خاص و یک نمود عام، به پایان می‌برد که بارزترین نمودهای عینی و الگوهای تربیتی این قاعده شناخته می‌شوند و در امر تربیت اخلاقی و هدایت و جهت‌دهی فردی و اجتماعی انسان‌ها از کودکی تا بزرگسالی، نقش بسیاری دارند.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Role of the Jurisprudential Rule "The believers are bound by their conditions" in Individual and Social Education
نویسندگان [English]
- Seyedeh Zahra Mousavi 1
- zahra fehresti 2
- ahmad reza khazaei 3
1 PhD student, Department of Theology and Islamic Studies - Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Azad University, Central Tehran Branch
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
3 Associate Professor, Department of Theology and Islamic Studies - Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Central Tehran Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The prophetic tradition "The believers are bound by their conditions" is one of the jurisprudential-legal rules arising from the Holy Quran and the many divine emphases on commitment and fulfillment of the covenant. In addition to its role in jurisprudence and law, it has many consequences in individual and social education and that prominent models can be enumerated for it.
Using descriptive-analytical method, this article first writes about the concept of this rule and its references and explains the relationship between the sciences of jurisprudence and education. Then, it goes on considering responsibility, pragmatism, loyalty and honesty, building trust and personal and social peace as the most important moral and educational consequences of this rule. He concludes that they are known as the most obvious objective manifestations and educational patterns from childhood to adulthood.
کلیدواژه‌ها [English]
- the principle of condition
- Islamic education
- educational models
- consequences of the principle of condition
- loyalty
- responsibility
This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
قرآن کریم
- نهج‌البلاغه، ترجمه محمد دشتی، قم، بعثت، سوم، 1388ش.
- آخوند خراسانی، محمد کاظم، کفایة الاصول، المحقق مؤسسة آل البیت؟عهم؟ لإحیاء التراث، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟ لإحیاء التراث، بی‌تا.
- ابن ابی الحدید، شرح نهج‌البلاغه، به تحقیق محمد ابوالفضل ابراهیم، دار الاحیاء الکتب العربیه، 1962م.
- اسلامی‌منش، نرگس، بررسی تحلیلی نسبت وجدان و مسئولیت و مدلول‌های تربیتی آن از منظر قرآن کریم به منظور ارائه الگوی تربیت مناسب، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه علامه طباطبائی، دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی، 1395.
- اعرافی، علیرضا، موسوی، سیدنقی، «تأثیرات دانش فقه بر مسائل دانش تربیت»، فصلنامه تخصصی پژوهش نامه فقهی، سال دوم، شماره پنجم، ص3 _ 33، 1390.
- انصاری، مرتضی، کتاب المکاسب، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1420ق.
- بحرانی، میثم بن علی بن میثم، شرح نهج‌البلاغه، قم، انوار الهدی، 1427ق.
- تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، 2 جلدی، بیروت، زقاق البلاط، اول، 1996م.
- جوادی آملی، عبد الله، درس خارج خیارات، 8/8/91.
- __________ ، نسیم اندیشه، تحقیق و تدوین: محمد علی پرهیزکار، قم، مرکز نشر اسراء، 1394ش.
- حر عاملی، محمد بن حسن ، وسائل الشیعة الی تحصیل مسائل الشریعة، بیروت، دار احیاء التراث العربی، بی‌تا.
- خواجه نوری، بیژن، مساوات، سید ابراهیم، ریاحی، زهرا، «رابطه سبک زندگی و مسئولیت‌پذیری فردی و اجتماعی (مطالعه موردی: نوجوانان دبیرستانی شیراز)»، مجله جامعه‌پژوهی فرهنگی (علوم اجتماعی)، 5، 19 _ 36، 1393.
- دیدگاه، زهرا، سید صدرالدین شریعتی، سعید بهشتی، محسن ایمانی نائینی، «تبیین مسئولیت‌پذیری در تربیت اجتماعی نوجوانان بر اساس تفسیر المیزان»، فصلنامه فرهنگ مشاوره و روان‌درمانی، ش34، ص27 _ 56، 1397ش.
- رفعتیان، عبدالحسین ، مسئولیت‌پذیری، تهران، قطره، ششم، 1394.
- زحیلی، وهبه، الفقه الاسلامی و ادلته، 9 جلدی، دمشق، دارالفکر، اول، 1404ق.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی، منیة المرید، قم، مکتب الإعلام الإسلامی، 1409ق.
- صفی‌پور، عبدالرحیم بن عبدالکریم، منتهی الارب فی لغه العرب، 1 جلدی، کتابخانه سنایی، بی‌تا.
- طباطبائی، سید محمد حسین، تفسیر المیزان، ترجمه موسوی همدانی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1392.
- طبرسی، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، قم، چهارم، 1412ق/1370ش.
- طبرسی، حسن بن فضل، مشکاة الأنوار فی غرر الأخبار، نجف، المکتبة الحیدریه، 1385ق / 1344ش.
- طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب الأحکام (تحقیق خراسان)، 10 جلدی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، 1407ق.
- فاضل هرندی، محی الدین، ترجمه و شرح المکاسب، قم، بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم)، اول، 1382ش.
- فرهادیان، رضا، والدین و مربیان مسئول، قم، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی، اول، 1377ش.
- فلسفی، محمد تقی، الحدیث _ روایات تربیتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1379ش.
- قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، محقق سید طیب موسوی جزائری، قم،دارالکتب، 1404ق .
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، الاسلامی، دوم، 1362ق.
- گلی، مهرناز، «نقش والدین در پرورش عزت نفس فرزندان و سلامت معنوی آنان از دیدگاه اسلام»، فصلنامه تاریخ پزشکی، سال هفتم، شماره 25، ص101 _ 128، 1394ش.
- محقق داماد یزدی، سید مصطفی، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، 1406ق.
- مظاهری، حسین، درس قاعده «المؤمنون عند شروطهم» و معنی آن، پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله مظاهری، درس شماره 155، 1386.
- موسوی بجنوردی، محمد حسن، القواعده الفقهیه، نجف، مطبعه الآداب، 1389ق.
- نبوی، سید صادق، «شیوه‌های آموزش مسئولیت‌پذیری به نوجوانان»، ماهنامه آموزشی _ تربیتی پیوند، ش402 _ 403، ص84 _ 85، 1392.
)