نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان
چکیده
فقه تربیتی در مسیر رشد و بالندگی، نیازمند توسعه قلمروهای پیرامونی خود مانند «قواعد تربیتی» است؛ زیرا این قواعد در «تفقه تربیتی»، مفید و پُرکاربرد است. اِضلال (گمراه کردن دیگران) از عناوینی است که سیاست‌ها، اقدامات و روش‌های آموزشی و پرورشی می‌تواند مصداق آن قرار گیرد. نوشتار پیش‌رو در صدد است از ماهیت و حقیقت اِضلال (گمراه کردن دیگران) سخن بگوید و زوایای مفهوم اِضلال و نسبتش را با مفاهیم مشابه تبیین کند. روش این مقاله، توصیفی _ استنباطی است و نمونه‌گیری در آن به شیوه هدفمند انجام شده (تبیین مفهومی اضلال و مفاهیم مشابه و تحلیل شبکه مفاهیم) و روش تحلیل آن، تحلیل محتوای کیفی است. پس از بررسی‌ها روشن شد که اضلال دارای دو معنای عام و خاص است و معنای خاص، فقط گمراهی شناختی و عقیدتی را شامل می‌شود و در این معنا با عناوینی چون «تعلیم ضلال» و شبهه‌افکنی قرابت دارد. همچنین دانستیم که اضلال مفهومی غیرقصدی است و در صِدق آن، اضلال فعلی و شخصی و همچنین تحقق گمراهی (ضلالت) مدنظر است و اختصاصی به اضلال عقیدتی ندارد. همچنین در باب نسبت مفهوم/قاعده اضلال با مفاهیم مشابه، به این نتیجه رسیدیم که اضلال از حیث اصل تسبیب، نوعی اغراء دیگران به جهل و اعانه دیگران به گناه است؛ اما از حیث نوع تسبیب، بیشتر به مقوله ره‌زنی اشاره دارد؛ برخلاف آن عناوین. همچنین دانستیم که نسبت عنوان اضلال با عنوان «تعلیم ضلال» و «شبهه‌افکنی»، نسبت عام و خاص مِن‌وجه است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Explaining the Rule of Misguidance in Educational Jurisprudence with Emphasis on Semantics
نویسنده [English]
- Seyed Naghi Mosavi
Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Farhangian University
چکیده [English]
Educational jurisprudence in the course of its growth and development requires the development of its surrounding domains such as "educational rules" because the rules of jurisprudence are useful and used extensively to understand profound "educational concepts". Misguiding others is one of the topics that can be applied to educational policies, actions and methods in the sense that they can be considered manifestations of misguidance. The present article seeks to discuss the truth of misguidance and to explain the various angles of the concept of misguidance and its relation with similar concepts. The method of this article is descriptive-inferential and sampling is done in a purposeful way (conceptual explanation of misguidance and similar concepts and the analysis of a network of concepts) based on qualitative content analysis. After studies, it became clear that misguidance has two general and specific meanings; the specific meaning includes only cognitive and ideological misguidance, and in this sense it can be termed as "teaching misguidance" and casting doubt. We also came to know that misguidance is a non-intentional concept and what is intended is current and practical misguidance as well as the occurrence of misguidance and it is not specific to ideological misguidance. Concerning the relation of the concept/rule of misguidance with similar concepts, we have also come to the conclusion that misguidance, in terms of the principle of causation, is a kind of deceiving others and putting them in the darkness of ignorance and helping them commit a sin. However, in terms of causation, it refers more to banditry. We also came to know that the relation between misguidance and "teaching misguidance" and "casting doubt" is that of a general and specific one.
کلیدواژه‌ها [English]
- teaching of misguidance
- casting doubt
- causation of haram
- aiding in sin
- guidance
- education
This article is distributed under the terms of the Creative Commons Attribution 4.0 http://creativecommons.org/licenses/by/4.0
قرآن کریم
- نهج‌البلاغه (صبحی صالح).
- الزبیدی، مرتضی ، تاج العروس من جواهرالقاموس، بیروت، دارالفکر، الاولی، 1426 ق.
- ابن بابویه قمی، محمد بن علی ، الأمالی (صدوق)، تهران، کتابچی،
- ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، تحقیق علی اکبر غفاری، قم، نشر جامعه مدرسین، 1363.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب ، داراحیاء التراث العربی، بیروت، الثالثه، 1408ق.
- احمد بن فارس، ابی الحسین ، معجم مقاییس اللغه، تحقیق عبدالسلام محمد هارون، قم، مکتب الاعلام الاسلامی، 1404ق.
- الزبیدی، مرتضی ، تاج العروس من جواهرالقاموس، دارالفکر، بیروت، الاولی، 1426ق.
- الهامی نیا، علی اصغر ، «رسول الله اسوه حسنه بشری»، مجله حصون، شماره 9، 1385.
- بهشتی، سیدعلی اکبر ، موانع عبرت از رخدادها، کیهان اندیشه، شماره 19635، 1389.
- پاکزاد، عبدالعلی 1390، «بررسی تحلیلی برخی از روش‌های تربیتی در قرآن»، مجله معرفت، سال بیستم، شماره 160، ص13 _ 32.
- تمیمی آمدی، عبدالواحد ، غررالحکم و دررالکلم، تصحیح رجائی، سیدمهدی، قم ، دارالکتاب الاسلامی، 1410ق.
- حاجی ده آبادی، محمدعلی ، «آسیب‌شناسی روش اسوه‌پردازی در تربیت دینی»، مجله تربیت اسلامی، شماره 6، 1380.
- حویزی، عبدعلی ابن‌جمعه ، تفسیر نورالثقلین، قم ، اسماعیلیان، چهارم، 1415ق.
- حسینی‌زاده، سیدعلی ، روش‌های تربیتی در قرآن، ج3، قم ، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، اول، 1397.
- دهخدا، علی اکبر ، لغتنامه دهخدا،تهران، چاپخانه دانشگاه تهران، 1343.
- راغب اصفهانی ، مفردات الفاظ القرآن، تحقیق صفوان عدنان داودی، قم ، منشورات طلیعه النور، دوم، 1427ق.
- زحیلی، وهبه ، التفسرالمنیرفی العقیدة و الشریعة والمنهج، ج1 _ 15،بیروت، نشر دارالفکرالمعاصر، 1418ق .
- زمخشری، محمود ، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل و عیون الاقاویل فی وجوه التأویل، تصحیح مصطفی حسین احمد، ج1، بیروت، دارالکتاب العربی، سوم، 1407ق.
- سادات فخر، سید محسن ، دائرةالمعارف قرآن کریم، ، قم ، بوستان کتاب، دوم، 1386،
- سبحانی، جعفر ، الالهیات علی هدی الکتاب والسنه والعقل، نشرالمرکزالعالمی للدراسات الاسلامیه، چاپ قدس، 1412ق.
- سلطانی رنانی، مهدی 1383، «اسوه‌پذیری و شیوه‌های آن ازمنظر قرآن کریم»، فصلنامه قرآنی کوثر، شماره 15.
- سهرابیان پاریزی، محمد 1389، «نقش تربیتی اسوه‌ها در قرآن کریم»، فصلنامه راه تربیت، سال پنجم، شماره 13.
- سیدرضی، نهج‌البلاغه صبحی صالح، ن قم، شرهجرت، 1395ق.
- سیوطی، عبدالرحمن ، الدرالمنثورفی التفسیربالمأثور، ج1 _ 6، قم، کتابخانه عمومی آیت‌الله مرعشی نجفی، نوبت اول، 1404ق .
- صادقی تهرانی، محمد ، الفرقان فی تفسیرالقرآن بالقرآن و السنة، ج1 _ 30، قم، ناشر فرهنگ اسلامی، 1406ق.
- طباطبائی، سید محمد حسین ، المیزان فی تفسیرالقرآن، ج1 _ 21، بیروت، منشورات موسسة الاعلمی للمطبوعات، 1393ق.
- عبدالباقی، محمد فؤاد ، المعجم المفهرس لالفاظ القرآن الکریم،، قم ، انتشارات اسلامی، دهم، 1390.
- فیروزآبادی، محمد بن یعقوب ، القاموس المحیط، بیروت ، دارالکتب العلمیه، اول، 1415ق.
- قائمی مقدم، محمدرضا ، روش‌های آسیب‌زا در تربیت از منظر تربیت اسلامی، ، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1390.
- قمی، شیخ‌عباس ، سفینه البحارومدینه الحکم والآثار، بیروت ،مؤسسه الوفاء ، بی‌تا.
- قطب، سید ، فی ظلال القرآن، ج1 _ 6، بیروت ،دارالشروق للنشروالتوزیع، 1425ق.
- قرطبی، محمد ، الجامع لاحکام القرآن، تهران ، نشر ناصرخسرو، اول، 1364ق.
- کدیور، محسن ، مقاله قرائت فراموش شده، وب‌سایت رسمی محسن کدیور: https: //kadivar.com/238/
- کلینی، محمدبن یعقوب ، الکافی، تصحیح غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران ، دارالکتب الاسلامیه،1407ق.
- مجلسی، محمدتقی ، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، تصحیح موسوی کرمانی، حسین، اشتهاردی، علی پناه، قم،مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشانبور، چاپ قدیم، 1406ق.
- مصباح یزدی، محدتقی ، جامعه و تاریخ از دیدگاه قرآن، قم ،مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، دوم، 1372.
- مصباح یزدی، محمدتقی ، جامی از زلال کوثر، تحقیق حیدری، محمدباقر، قم ،انتشارات مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی؟ره؟، شانزدهم، 1397.
- مکارم شیرازی، ناصر و دیگران ، تفسیرنمونه، ج1 _ 27، تهران ، دارالکتب الاسلامیه، 1387.
- هاشمی رفسنجانی، اکبر ، فرهنگ قرآن، قم ،بوستان کتاب، دوم، 1383.
)