نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حمیدالله شریفی ¹
• مجید طرقی ^{2، 3}
• عباسعلی شاملی ^{4، 5}

¹ دانشجوی دکتری رشته علوم قرآن با گرایش علوم تربیتی، افغانستان

² گروه فقه تربیتی، مجتمع عالی فقه، جامعة المصطفی، قم، ایران

³ العالمیة، قم، ایران

⁴ گروه علوم تربیتی، مجتمع عالی علوم انسانی اسلامی،جامعة المصطفی

⁵ العالمیة، قم، ایران.

چکیده

قرآن کریم به عنوان منبعی جامع وحیانی، روش‌های ترممبیت اجتماعی را در چارچوبی نظام‌مند ارائه می‌دهد که هدف آن شکوفایی استعدادهای انسان در بستر جامعه و نهادینه‌سازی ارزش‌های اخلاقی است. این پژوهش، با هدف کشف و شناسایی روش‌های تربیت اجتماعی بر محور قرآن کریم، با روش توصیفی-تحلیلی و با تحلیل محتوای کیفی آیات قرآن، سه دسته اصلی روش‌های تربیت اجتماعی را، شناسایی و استخراج کرده است:
اول‌؛ روش‌های «ارشادی» (مانند استدلال، اندرزهای نیگو و گفتگو و مناظره) که به رشد عقلانی، اخلاقی و روحی افراد کمک کرده و با تقویت بینش و دانش، زمینه‌ساز انتخاب آگاهانه و اصلاح باورهای نادرست اجتماعی می‌شوند. دوم‌؛‌ روش‌های «رفتاری» (شامل ارائه سرمشق از طریق مشاهده، الگوگیری از گروه مرجع و برقراری ارتباط مؤثر) که با تأکید بر روابط سازنده و عملگرایی، الگوهای عینیِ تعاملات سازنده را آموزش می‌دهند. سوم‌؛ روش‌های «عاطفی» (همچون مهرورزی و همدلی کردن) که با تحکیم پیوندهای انسانی، جامعه را به سمت وحدت، عدالت و کاهش خشونت سوق می‌دهند.
بر اساس یافته‌های پژوهش قرآن کریم با تلفیق عقلانیت، عمل و عاطفه، الگویی یکپارچه برای تربیت اجتماعی ارائه می‌کند که هم به رشد فردی توجه دارد و هم ساختارهای جامعه را بر پایه‌ی اخوت، تعاون و احترام متقابل بازسازی می‌نماید. این روش‌ها نه تنها پاسخگوی چالش‌های جوامع اسلامی است، بلکه به عنوان راهکاری در سطح کل جهان برای مقابله با آسیب‌هایی چون فردگرایی، تعصبات و گسست اجتماعی در عصر حاضر قابلیت اجرایی دارد.

کلیدواژه‌ها

• قرآن کریم
• تربیت
• تربیت اجتماعی
• روش
• روش تربیتی

موضوعات

• علوم تربیتی

عنوان مقاله [English]

Methods of Social Education Based on the Holy Quran

نویسندگان [English]

• hamidullah sharifi ¹
• majid Toroqi ^{2 3}
• Abbas ali shameli ^{4 5}

¹ PhD student in Quranic Sciences with a focus on Educational Sciences, Afghanistan

² Department of Educational Jurisprudence, Higher Institute of Jurisprudence, Al-Mustafa International University, Qom, Iran

³

⁴ Department of Educational Sciences, Higher Institute of Islamic Human Sciences, Al-Mustafa International University, Qom, Iran

⁵

چکیده [English]

The Holy Quran, as a comprehensive source of revelation, presents methods of social education within a systematic framework aimed at nurturing human potential in the context of society and institutionalizing moral values. This research, aimed at discovering and identifying methods of social education based on the Holy Quran, employs a descriptive-analytical approach and qualitative content analysis of Quranic verses. It identifies and extracts three main categories of social education methods:

Guidance Methods (such as reasoning, wise admonitions, dialogue, and debate) that aid in the intellectual, moral, and spiritual growth of individuals, fostering informed choices and correcting erroneous social beliefs through enhanced insight and knowledge. 2. Behavioral Methods (including modeling through observation, emulating reference groups, and establishing effective communication) that emphasize constructive relationships and pragmatism, teaching concrete patterns of constructive interactions.3. Emotional Methods (such as compassion and empathy) that strengthen human bonds, steering society towards unity, justice, and the reduction of violence.

Based on the findings of this research, the Holy Quran provides an integrated model for social education that combines rationality, action, and emotion, paying attention to individual growth while reconstructing societal structures based on brotherhood, cooperation, and mutual respect. These methods not only address the challenges of Islamic societies but also serve as a viable solution globally for combating issues such as individualism, prejudices, and social disintegration in the present era.

کلیدواژه‌ها [English]

• : Holy Quran
• education
• social education
• methods
• educational methods