نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق دانشگاه قم
2 گروه علوم تربیتی، مجتمع عالی فقه، جامعة المصطفیالعالمیة، قم، ایران:
3 استاد درس خارج حوزه علمیه قم
چکیده
در فقه اسلامی، تحلیل و رفع تعارض روایات، یکی از چالش‌های اصلی در فهم و استنباط احکام است که نیاز به بهره‌برداری از ابزارهای مناسب، برای حل آن دارد. یکی از این ابزارها، استفاده از اهداف تربیتی شریعت است که می‌تواند به‌عنوان ملاکی معتبر برای رفع تعارضات و تبیین روایات فقهی عمل کند. باتوجه‌به اهمیت اهداف شریعت در تفسیر و تحلیل نصوص، بازنگری در نحوه بهره‌گیری از این اهداف به‌ویژه در زمینه اهداف تربیتی، ضرورتی انکارناپذیر دارد.
این مقاله با روش توصیفی – تحلیلی بر آن است که به تبیین نقش اهداف تربیتی شریعت، در تحلیل و رفع تعارض روایات بپردازد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که توجه به اهداف کلان تربیتی شریعت، می‌تواند به‌عنوان معیاری برای سنجش روایات، کشف هماهنگی درونی آنها و کنارگذاشتن روایات ناسازگار با اصول تربیتی، فهم و تفسیر نصوص، تضییق و یا توسعه ادله به کار گرفته شوند و در نهایت، در صورت‌پذیرش تعدی از مرجحات منصوصه، شناخت اهداف تربیتی شارع و اولویت‌بندی آن، می‌تواند به‌عنوان یکی از مرجحات در جهت حل تعارض روایات باشد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Application of the Educational Objectives of Sharia in Analyzing and Resolving Conflicts in Narrations
نویسندگان [English]
- Mahdi Geramipour 1
- Majid toroghi 2
- Ahmad Mobaleghi 3
1 Assistant Professor of Fiqh and Fundamentals of Law Department of Qom University
2 **Department of Educational Sciences, Al-Mustafa International University, Qom, Iran**
3 Professor of external courses at Qom Seminary
چکیده [English]
In Islamic jurisprudence, analyzing and resolving conflicts in narrations is one of the main challenges in understanding and deriving legal rulings, necessitating the use of appropriate tools for its resolution. One such tool is the application of the educational objectives of Sharia, which can serve as a valid criterion for resolving conflicts and clarifying jurisprudential narrations. Given the importance of Sharia objectives in interpreting and analyzing texts, a reevaluation of how to utilize these objectives, especially in the context of educational goals, is an undeniable necessity.
This article employs a descriptive-analytical method to elucidate the role of the educational objectives of Sharia in analyzing and resolving conflicts in narrations. The results of the research indicate that attention to the overarching educational goals of Sharia can serve as a criterion for assessing narrations, discovering their internal coherence, and discarding narrations inconsistent with educational principles. It can also facilitate the understanding and interpretation of texts, as well as the restriction or expansion of evidence. Ultimately, in cases where the prescribed preferences are accepted, recognizing the educational objectives of the legislator and prioritizing them can act as one of the preferences for resolving conflicts in narrations.
کلیدواژه‌ها [English]
- education and training
- objectives of Sharia
- conflict of evidence
- educational analysis
- educational jurisprudence
* قرآن کریم.
- ابن فارس، ابوالحسین احمد، معجم مقاییس اللغة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1404ق.
- ابن منظور، ابوالفضل جمال‌الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، 1414ق.
- اعرافی، علیرضا، اهداف تربیت از دیدگاه اسلام، تهران، سمت، 1396ش. اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی، قم، مؤسسه فرهنگی هنری اشراق و عرفان، 1395ش.
- انصاری، مرتضی، فرائد الأصول، قم، مجمع الفکر الاسلامی، 1428ق.
- حرعاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسه آل‌البیت علیهم‌السلام، اول، 1409ق.
- حلی، ابن ادریس محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1410ق.
- حلی، ابن ادریس، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
- حلی، محمد بن حسن بن یوسف، إیضاح الفوائد، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1387ق.
- خامنه‌ای، سیدعلی، تفسیر سوره برائت، تهران، انتشارات انقلاب اسلامی، 1399ش.
- خسروپناه، عبدالحسین، گستره شریعت، قم، دفتر نشر معارف، 1382ش.
- رازی، فخرالدین، مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی، سوم، 1420ق.
- راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم، 1412ق.
- ربانی، محمد حسن، فقه الحدیث، قم، بوستان کتاب، 1393ش.
- سیستانی، سیدعلی حسینی، قاعده لا ضرر و لا ضرار، قم، نشر مکتب آیت‌الله العظمی سیستانی، 1414ق.
- شاهرودی، سید محمود، بحوث فی علم الأصول، قم، مؤسسه دائرة معارف الفقه الإسلامی، 1996م.
- شریف مرتضی، علی بن حسین موسوی، المسائل الناصریات، تهران، رابطة الثقافة و العلاقات الإسلامیة، اول، 1417ق.
- صدر، محمدباقر، مباحث الحجج و الاصول العملیة، قم، مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی، 1417ق.
- صدر، محمدباقر، مباحث الحجج و الاصول العملیة، قم، مؤسسة دائرة معارف الفقه الاسلامی، 1417ق.
- صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه (محقق، مصحح: علی‌اکبر غفاری)، قم، دفتر انتشارات اسلامی، دوم، 1413ق.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، 1416ق.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، تهران، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، 1387ق.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوى، بیروت، دار الکتاب العربی، دوم، 1400ق.
- طوسی، ابو جعفر محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
- طوسی، محمد بن حسن، اختیار معرفة الرجال، مشهد، انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد، بی‌تا.
- عاملی، شهید ثانی زین‌الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشی ـ کلانتر)، قم، کتابفروشی داوری، اول، 1410ق.
- عدنان القطیفی، سید منیر سید، الرافد فی اصول الفقه، قم، نشر مکتب آیت‌الله سید سیستانی، 1414ق.
- عسکری، ابوهلال، الفروق اللغویة، قاهره، دارالعلم و الثقافة للنشر و التوزیع، بی‌تا.
- علیدوست، ابوالقاسم، فقه و مصلحت، تهران، سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، 1388ش.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، بیروت، دار احیاء التراث العربی، 1421ق.
- قرطبی، محمد بن احمد، الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1364ق.
- کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، 1407ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، تهران، دارالکتب الإسلامیه، 1364ش.
- مطهری، مرتضی، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران، صدرا، 1375ش.
- مظفر، محمدرضا، اصول الفقه، قم، بوستان کتاب، 1380ش.
- معرفت، محمدهادی، التفسیر الأثری الجامع، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، 1387ش.
- مفید، محمد بن محمد، المسائل الصاغانیة، قم، المؤتمر العالمی للألفیة الشیخ المفید، 1371ق.
موسوی، سید سخی داد؛ سائلی، علی؛ خان‌محمدی، کریم، «وظیفه‌مندی نهاد خانواده در پرورش نظم و انضباط در کودکان و نوجوانان از منظر فقهی»، مطالعات فقه تربیتی (راه تربیت سابق)، جامعه المصطفی العالمیه، سال 9، شماره 17، 1401ش.
)