نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه فقه تربیتی جامعة المصطفی العالمیة، پژوهشگر موسسه اشراق و عرفان، افغانستان
2 استاد درس خارج حوزه علمیه قم
3 گروه فقه و حقوق قضایی، جامعة المصطفی العالمیة، افغانستان
چکیده
برخورداری از حق حریم خصوصی و رعایت آن از سوی دیگران، در عرف و قوانین به رسمیت شناخته شده است. متربیان در محیط آموزشی نیز، از داشتن حریم خصوصی بهرهمند بوده و مدیران باید به آن احترام گذارند. اما زیست جمعی مراکز آموزشی، اقتضائاتی دارد و ترجیح منافع و مصلحت جمعی، زمینه ورود مدیران به حریم خصوصی متربیان را، فراهم میسازند که مشروعیت آن را باید فقه تربیتی روشن سازد. مقاله حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی و اجتهادی، به دنبال یافتن پاسخ این سؤال است که حکم فقهی رعایت حریم خصوصی متربیان چیست؟ حد مجاز ورود به حریم خصوصی متربیان تا کجاست و آیا این ورود، به اذن والدین نیاز دارد؟ مهمترین نتایج پژوهش عبارت است از «حرمت ورود به حریم خصوصی افراد، بدون اجازه آنان و حرمت اولی تجسس یا استراق سمع» که مواردی چون «عناوین ثانوی مقدم کننده مصالح جمعی» از حکم حرمت، استثنا شده است. به پشتوانه فقهی ادله قرآنی مانند آیه «وقایه» و ادله «امر به معروف و نهی از منکر»، تأمین مصالح جمعی متربیان و صیانت از جسم و روان آنها، مدیران مراکز آموزشی میتوانند به حوزه حریم خصوصی به ویژه سطحی از اطلاعات شخصی و نیز، محتوای فکری و عقیدتی آنان، دسترسی داشته باشند و این ورود، نیازمند اخذ اذن، از ولی متربی نیست.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Respecting the privacy of students in educational centers from the perspective of educational jurisprudence
نویسندگان [English]
- sayed enayatula kazemi 1
- Alireza A'rafi 2
- Sayyid Mohammad Mohammadi 3
1 Educational Jurisprudence Department, Al-Mustafa International University, Researcher at Eshragh and Erfan Institute, Afghanistan
2 Professor of the Qom Seminary
3 Jurisprudence and Judicial Law Department, Al-Mustafa International University, Afghanistan
چکیده [English]
The right to privacy and its observance by others is recognized in customs and laws. Students in educational environments also have the right to privacy and administrators must respect it. However, the communal life of educational institutions has its own requirements, and the preference for communal interests and benefits create opportunities for administrators to enter the privacy of students, which must be justified by educational jurisprudence. This article, using a descriptive-analytical and jurisprudential approach, seeks to answer the question of what is the jurisprudential ruling on respecting the privacy of students? What is the limit of entry into the privacy of students and does this entry require parental consent? The most important research findings are "the sanctity of entering the privacy of individuals without their permission and the primary sanctity of espionage or eavesdropping," with exceptions such as "secondary titles that serve communal interests" being excluded from the ruling of sanctity. Based on jurisprudential evidence such as the Quranic verse "Waqaya" and the command to do good and forbid evil, administrators of educational institutions can access the privacy, especially a level of personal information and intellectual and ideological content of students, in order to ensure the communal interests of the students and safeguard their physical and mental well-being, and this entry does not require permission from the guardian of the student.
کلیدواژهها [English]
- Rule of domination
- espionage
- eavesdropping
- verse Waqaya
- command to do good and forbid evil
- parental consent
- ابن أبی جمهور، محمد بن زین الدین، عوالی اللئالی، قم، دار سید الشهداء للنشر، 1405ق.
- ابن اثیر، مبارک بن محمد جزری، النهایة فی غریب الحدیث و الأثر، قم، مؤسسه مطبوعاتى اسماعیلیان، ]بیتا[.
- ابن ادریس، محمد بن منصور حلی، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوى، قم، دفتر انتشارات اسلامى، دوم، 1410ق.
- ابن بابویه (شیخ صدوق)، محمد بن على، معانی الأخبار، قم، جامعه مدرسین، 1403 ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر- دار الصادر، سوم، 1414 ق.
- احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقاییس اللغه، قاهره، المکتبۀ الاسلامیه، 1430 ق.
- اردبیلی، احمد بن محمد، زبدة البیان فی أحکام القرآن، تهران، المکتبة الجعفریة، بی تا.
- اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان، قم، جامعه مدرسین، 1403 ق.
- اسدى کاظمی، جواد بن سعد، مسالک الأفهام إلى آیات الأحکام، نرمافزار جامع فقه اهلبیت(
- اعرافی، علیرضا، روشهای تربیت، قم، موسسه فرهنگی و هنری اشراق و عرفان، 1396 ش.
- اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی، ج 2: تعلیم و تعلم علم و دین، تحقیق سید نقی موسوی، قم، موسسه اشراق و عرفان، چاپ سوم، 1394 ش.
- انصاری، باقر، «حریم خصوصی و حمایت از آن در حقوق اسلام»، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، شماره66، 1383 ش.
- انصاری، باقر، مبانی حقوق آموزش و پرورش، طرح تدوین سند ملی آموزش و پرورش، باقر انصاری، کمیته مطالعات نظری، 1386ش
- انصارى، مرتضى بن محمدامین، کتاب المکاسب، قم، چاپ کنگره، 1415 ق.
- تبریزی، جواد بن علی، صراط النجاه، قم، دار الصدیقه الشهیده، ۱۴۳۳ ق.
- الجزیری، عبد الرحمن، الفقه على المذاهب الأربعة، قاهره، المکتبة التجاریة الکبرى، بیتا.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت، دارالعلم للملایین، 1410 ق.
- حجازی، محمد محمود، التفسیر الواضح، بیروت، نشر دار الجیل، 1412 ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، مؤسسة آل البیت(، 1409 ق.
- حسینى زبیدی، سید محمد مرتضى، تاج العروس، بیروت، دار الفکر، 1414ق.
- حمیرى، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، قم، مؤسسه آل البیت(، 1413 ق.
- حمیرى، نشوان بن سعید، شمس العلوم، بیروت، دار الفکر المعاصر، 1420 ق.
- راغب، حسین بن محمد، مفردات الفاظ قرآن، لبنان، دار العلم، 1412 ق.
- زمخشری، محمود بن عمر، الفائق فی غریب الحدیث، بیروت، دار الکتب العلمیه، 1417ق.
- ساریخانی، عادل، «جایگاه شنود در نقض حریم خصوصی از منظر فقه و حقوق»، فصلنامه نقد کتاب فقه و حقوق، شماره ۵، بهار ۱۳۹۵ ش.
- شیرازی، محمد تقی، حاشیه المکاسب، منشورات، قم، دارالشریف الرضی، 1412 ق.
- صاحب بن عباد، اسماعیل بن عباد، المحیط فی اللغة، بیروت، عالم الکتاب، 1414ق.
- صدر، سید محمدباقر، قاعدة لا ضرر و لا ضرار، قم، دارالصادقین، ۱۴۲۰ ق.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، پنجم، 1417 ق.
- طباطبایى، سید على بن محمد، ریاض المسائل، قم، موسسه آل البیت(، 1418 ق.
- طوسی (شیخ طوسى)، محمد بن حسن، الخلاف، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1407ق.
- طوسی (شیخ طوسى)، محمد بن حسن، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب العلمیه، چهارم، 1407ق.
- عاملی (محقق ثانی)، علی بن حسین، جامع المقاصد، قم، موسسه آل البیت(، دوم، 1414 ق.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، دوم، 1410 ق.
- فردیناند، استون، نهادهای اساسی حقوق آمریکا، ترجمه حسین صفایی، تهران، نشر جنگل، 1388 ش.
- فیض کاشانی، محمد محسن، مفاتیح الشرائع، قم، کتابخانه آیتالله مرعشی، ]بیتا[.
- فیومى، احمد بن محمد، المصباح المنیر، قم، منشورات دار الرضی، ]بیتا[.
- کلینى، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چهارم، 1407 ق.
- متنی دفتری، احمد، حقوق بشر و حمایت بینالمللی از آن، تهران، ]بینا[، 1348 ش.
- مجلسی، محمد تقی، روضة المتقین، قم، موسسه کوشانپور، دوم، 1406 ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، قم، دارالکتب اسلام، 1374 ش.
- موسوی خمینى، سید روحالله، کتاب البیع، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1421ق.
- موسوی خویی، سید ابوالقاسم، صراط النجاه، قم، مرکز نشر المنتخب، 1416 ق.
- موسوى خویى، سید ابو القاسم، مصباح الفقاهة، قم، نشر توحیدی، بی تا.
- نبسن بام، هلن، «حمایت از خلوت آدمیان در عصر ارتباطات»، مجله پژوهشهای حقوقی، ترجمه عباس ایمانی، شماره 2، 1381 ش.
- نجاشى، احمد بن على، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، 1407 ق.
- نجفى، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار احیاء، هفتم، 1404 ق.
- هارلو، کارل، شبه جرم، ترجمه کامبیز سیدی، تهران، نشر میزان، 1383 ش.