مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

گروه آموزشی علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان

10.22034/mft.2024.17676.1321

چکیده

قدرت سیاسیِ حاکمیت‌ها در گسترشِ «اقتدار تربیتی» خود و یا سهم‌خواهی خانواده‌ها، در تَک‌روی تربیتی و یا جانشینی دولت، بجای خانواده و یا جانشینی خانواده، بجای دولت و یا دیگر صُوَر، «انحصار‌خواهی در تربیت» و «جانشینی در تربیت» را دامن می‌زند و در مقابل، ایدهِ «همنشینی در تربیت»، درتلاش است تا تربیت را، امری مشارکتی و یا شراکتی تعبیر نماید. نوشتار حاضر، با توجه به لزوم توسعه ادبیات تربیت اسلامی و به خصوص ادبیات حدیث‌پژوهی در تربیت، درتلاش است همنشینی مردم (اعم از خانواده، نخبگان و مردم) و حاکمیت یا جانشینی را با مطالعه حدیث «رسالة الحقوق»، مورد بررسی قرار دهد. روش پژوهش، توصیفی استنباطی است. مؤلف در ابتدا، این حدیث را از نظر سندی، اعتبارسنجی نموده است و در ادامه با نمایه‌زنی و کدگذاری و سپس طبقه‌‌بندی مفاهیم و مدالیل، مجموعه دلالت‌های «رسالة الحقوق» را گردآوری و حقوق و تکالیف تربیتی حاکمیت، خانواده، مردم و نخبگان را در چهار محور تبیین نموده و در ادامه ضمن تأیید همنشینی میان مکلفان تربیت، تبیینی از نوع همنشینی و الگوی آن ارائه کرده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Cohabitation and succession of people and governance in education

نویسنده [English]

  • seyednaghi mousavi

, Department of Educational Sciences, Farhangian University

چکیده [English]

The political power of governments in expanding their "educational authority" or the participation of families in educational decision-making, or the succession of the state instead of the family, or the succession of the family instead of the state, and other forms, monopolizes education and "succession in education". On the other hand, the idea of "coexistence in education" seeks to interpret education as a participatory or collaborative matter. This paper, in view of the necessity of developing Islamic educational literature and especially the literature of hadith studies in education, seeks to examine the coexistence of people (including families, elites, and the public) and governance, or succession, through the study of the hadith "The Rights Treatise". The research method is descriptive-inferential. The author first validates this hadith and then, through indexing and coding, and then classifying concepts and reasons, gathers the implications of "The Rights Treatise" and explains the educational rights and duties of governance, family, people, and elites in four axes. Furthermore, while confirming the coexistence among those responsible for education, it presents an explanation of the type of coexistence.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Right to education
  • educational authority
  • educational governance
  • public education
  • jurisprudence
  • family
  1.  

    1. ابن‌منظور، محمد بن مکرم‏، لسان العرب‏، بیروت: دار صادر، 1414ق.
    2. جمعی از نویسندگان، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت'، ج 17، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامى بر مذهب اهل بیت (، 1423ق.
    3. حبیبی، سلمان، و شمس‌الدینی، مختار، کتاب شناسی امام سجاد% صحیفه سجادیه و رسالة الحقوق، تهران: مجمع جهانی اهل بیت'، ۱۳۹۴.
    4. حرانى، حسن بن شعبه، تحف العقول، قم: جامعه مدرسین قم، 1404ق.
    5. خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم: مرکز نشر آثار شیعه، 1410ق.
    6. راغب اصفهانی، حسین، مفردات ألفاظ القرآن، بیروت و دمشق: دار القلم، الدار الشامیة، 1412ق.
    7. سیدرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة، تحقیق صبحی صالح، قم: هجرت، 1414ق.
    8. سروش محلاتی محمد، «مسئولیتحکومتاسلامی در آموزش و پرورش رسمی»، تربیت اسلامی، شماره 5، صص 55- 80، 1386.
    9. شورای عالی انقلاب فرهنگی (الف). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران (مصوب و مورد تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی)، ۱۳۹۰.
    10. شورای عالی انقلاب فرهنگی (ب). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش (مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی)، ۱۳۹۰.
    11. صادق‌زاده قمصری، علی رضا، «جستاری در حدود مسئولیت تربیتی دولت اسلامی در دوران معاصر بر اساس کلام و سیره امام علی»%، مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 4، صص 27-58، 1379.
    12. صدر، سیدمحمدباقر، المدرسة القرآنیّة (موسوعة الشهید الصدر ج‏19)، قم: مرکز الأبحاث والدراسات التخصّصیّة للشهید الصدر، اول، 1421ق.
    13. صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه، ج2، قم، انتشارات جامعه مدرسین، 1413ق.
    14. ----------------------، الخصال، ج2، قم، جامعه مدرسین قم، 1403ق.
    15. ----------------------، الامالی، تهران: کتابچی، 1376.
    16. طبرسى، حسن بن فضل، مکارم الأخلاق، قم: شریف رضى، 1412ق..
    17. علم الهدی، جمیله، «مناسبات تربیتی خانواده و دولت»، خانواده پژوهی، شماره 17، صص 93-119، 1388.
    18. مجلسی محمدباقر، روضه المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، ج 5، قم: کوشانبور، دوم، 1406.
    19. موسوی، سیدنقی (الف)؛ «دلالتشناسی از گزارههای فقه تربیتی»؛ مطالعات فقه تربیتی؛ شماره 5، 1395.
    20. موسوی، سیدنقی، (ب) «درآمدی بر فلسفه فقه تربیتی، پژوهشی در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی»، شماره 30، 1395.
    21. نجاشی، احمد بن علی، رجال النّجاشی، قم: جامعه مدرسین قم، 1407ق.
    22. نوری، حسین، مستدرک الوسائل، ج11، قم: مؤسسه آل البیت(، 1408ق.