نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری مطالعات اسلامی زنان، دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران
2 دانشیار گروه علوم اجتماعی و توسعه، پژوهشکده زنان، دانشگاه الزهرا ، تهران، ایران
چکیده
حجاب اسلامی، نوعی از پوشش متناسب با فرهنگ دینی است که همواره در کم و کیف آن، دیدگاه‌های مختلفی وجود داشته است. شخصی یا اجتماعی دیدنِ حجابِ بانوان، محوری‌ترین مسأله در الزام حکومتی آن است. ازاین‌رو، پژوهش‌های فراوانی معطوف به‌اجتماعی بودن حجاب بانوان و نحوۀ ورود حکومت با این مساله صورت گرفته است، اما اصل اثبات وظیفه‌مندی حکومت اسلامی در الزام حجاب اسلامی برای بانوان به‌خصوص آحادِ بانوان (اعم از مسلمان و غیر مسلمان) صورت نگرفته است. داده‌های این تحقیق، با شیوۀ کتابخانه‌ای و با روش تحقیق توصیفی- تحلیلی، وظیفه‌مندی حکومت اسلامی در الزام حجاب اسلامی بر بانوان شهروند را، مورد بررسی قرار داده است. بر اساس نتایج این تحقیق و با عنایت به‌دلیل عقلی؛ اختیارات عامه حکومت اسلامی؛ اطلاقات ادله نهی از منکر؛ اطلاقات ادله احکام؛ عمومات ادله امور حسبه؛ عمومات مشروعیت تعزیر؛ عمومات روایات وجوب اجرای حق‌الله؛ ولایت بر وضع احکام ثانوی؛ مستفاد روایات جعل کیفر بر گناهان و نیز، مستفاد از وصیت‌نامه‌های پیامبر اعظم 7و امام علی%، حکومت اسلامی در الزام حجاب اسلامی بر بانوان شهروند (مسلمانان و غیر مسلمانان) وظیفه‌مندی الزامی دارد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Jurisprudential examination of the duty of the Islamic government in imposing Islamic hijab on female citizens
نویسندگان [English]
- fahimeh Jahanian 1
- mansooreh zarean 2
1 PhD. Student of Islamic Women Studies, University of Religions and Denominations, Qom, Iran
2 Associate Preofessor, Department of Social Science and Development Studies, Women Research Center, Alzahra University, Tehran, Iran
چکیده [English]
Islamic hijab is a type of clothing suitable for religious culture, which has always had different perspectives on its extent and quality. The personal or social perception of women's hijab is the most important issue in its governmental imposition. Therefore, numerous studies have been devoted to the social nature of women's hijab and the government's approach to this issue, but the proof of the duty of the Islamic government in imposing Islamic hijab on women, especially the general female population (both Muslim and non-Muslim), has not been addressed. The data of this research, using a descriptive-analytical research method, has examined the duty of the Islamic government in imposing Islamic hijab on female citizens. Based on the results of this research and considering rational reasons, the general authority of the Islamic government, the application of evidence for the prohibition of evil, the application of evidence for religious rulings, general principles for matters of necessity, the general legitimacy of punishment, the imposition ofpenalties for sins based on narrations, and the use of the wills of the Prophet and Imam Ali, the Islamic government is duty-bound to impose Islamic hijab on female citizens (both Muslim and non-Muslim).
کلیدواژه‌ها [English]
- Clothing
- religious hijab
- cultural hijab
- governmental imposition
- citizenship
* قرآن کریم
- ابن ابی‌جمهور، محمد بن زین‌الدین، عوالی اللئالی، قم، دار سیدالشهدا للنشر، 1405ق.
- ابن ادریس حلی، محمد بن احمد، السرائر، قم، مؤسسة النشر الإسلامی، 1410ق.
- ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم، جامعه مدرسین، 1404ق.
- ابی‌فراس، ورام بن ابی‌فراس، مجموعه ورام، قم، مکتبة الفقیه، [بی‌تا].
- ازهری، محمد بن احمد، تهذیب اللغة، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1421ق.
- اعرافی، علی‌رضا، فقه تربیتی (وظایف نهادهای تربیتی: حکومت)، (ج26)، قم، موسسه اشراق و عرفان، 1399ش.
- آریان‌پور کاشانی، منوچهر، فرهنگ آریان‌پور، تهران، جهان رایانه، 1377ش.
- آقابخشی، علی‌اکبر، فرهنگ علوم سیاسی، تهران، نشر چاپار، 1386ش.
- بیات، عبدالرسول، فرهنگ واژه‌ها، قم، مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی، 1386ش.
- جزری، مبارک بن محمد، النهایة، قم، مؤسسه انتشاراتی اسماعیلیان، 1367ش.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین، 1410ق.
- حرعاملی، محمد بن حسن، وسایل الشیعة، قم، آل البیت (، 1414ق.
- حسینی مراغی، میرفتاح، العناوین الفقهیة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1417ق.
- دانش‌پژوه، مصطفی، اسلام و حقوق بین‌الملل خصوصی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1392ش.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، دانشگاه تهران، 1347ش.
- سبحانی، جعفر، عرفی شدن دین، قم، انتشارات امام صادق%، 384ش.
- سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دلیل تحریر الوسیلة، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، 1429ق.
- الشریف الرضی، محمد بن حسین، نهج‌البلاغة، تحقیق: صبحی صالح، قم، هجرت، 1414ق.
- شیخ طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف، المکتبة المرتضویة، بی‌تا.
- ــــــــــــــــــــــــــ ، تهذیب الأحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1407ق.
- شیخ مفید، محمد بن محمد، المقنعة، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1417ق.
- صدر، سید محمدباقر، اقتصادنا، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، 1399ق.
- ضیایی‌فر، سعید، «مبانی فقهی و حقوقی اختیارات نظام اسلامی در زمینه جلوگیری از بدحجابی»، فصلنامه فقه، سال چهاردهم، شماره 51ـ52، بهار 1386ش.
- طباطبایی یزدی، سیدمحمدکاظم، العروة الوثقی، قم، مؤسسة النشر الاسلامی، 1422ق.
- عراقی، ضیاء‌الدین، مقالات الأصول، قم، مجمع الفکر الإسلامی، 1420ق.
- غلامی، علی، مساله حجاب در جمهوری اسلامی ایران، تهران، سمت، 1391ش.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، 1410ق.
- کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، 1407ق.
- مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1403ق.
- محقق حلی، جعفر بن حسن، المختصر النافع، قم، مؤسسة المطبوعات الدینیة، 1418ق.
- ــــــــــــــــــــــــ، شرایع الإسلام، تهران، انتشارات الاستقلال، 1409ق.
- مصباح‌یزدی، محمدتقی، حکیمانه‌ترین حکومت (کاوشی در نظریه ولایت فقیه)، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، 1394ش.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، وزارت ارشاد، 1368ش.
- مطهری، مرتضی، مساله حجاب، تهران، انتشارات صدرا، 1398ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، تهران، دار الکتب الإسلامیة، 1380ش.
- منتظری، حسینعلی، دراسات فی ولایة الفقیه، قم، المرکز الاعلام الاسلامی للدراسات الاسلامیة، 1409ق.
- موسوی خمینی، سید روح‌الله، حکومت اسلامی، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)، 1392ش.
- موسوی خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مدینة العلم، 1409ق.
- موسوی مبلغ، سید محمدحسین، «حجاب؛ حق شخصی- اجتماعی»، فصلنامه پژوهش‌های قرآنی، سال سیزدهم، شماره 52ـ51، پاییز و زمستان 1386ش.
- مهدوی‌زادگان، داوود، «پژوهشی در الزام حکومتی حکم حجاب»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، شماره 36، تابستان 1386ش.
- نوابخش، مهرداد، «بررسی مفهوم شهر و شهروند از دیدگاه جامعه‌شناسی»، مجله جامعه‌شناسی، شماره 5، بهار 1385ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، 1407ق.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام، تهران، دارالکتب الاسلامیة، 1365ش.
)