نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 گروه تفسیر و علوم قرآن، جامعة المصطفی العالمیة، واحد خواهران، مشهد، ایران
2 گروه آموزش معارف اسلامی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران
چکیده
پیامبر اکرم-، مربی و اسوه جاودان بشریت، برای همه زمانها و مکانهاست و شیوه تربیتی ایشان یکی از مهمترین منابع برای فقه تربیتی محسوب میشود. یکی از مسائلی که میتوان در حوزه تربیت از ایشان الگوگیری کرد، نحوه تعامل و برخورد پیامبر اکرم- با متخلفان است. از مهمترین موقعیتها در طول زندگانی نبی مکرم اسلام، غزوههای احد و تبوک بوده است. از آنجایی که تعامل صحیح با افراد متخلف در هدایت این افراد تأثیر ویژهای دارد، لازم است صحیحترین روشهای برخورد با این افراد را بهکار بست؛ این پژوهش با روش تحلیلی توصیفی و با محوریت منابع تفسیری انجام میگیرد؛ آنچه در نتیجه این پژوهش میتوان گفت این است که مهمترین اصل در برخورد با متخلفان اصل مداراست که در روشهای تربیتی تغافل و عفو و گذشت، نمود یافته است. اما به کارگیری این اصل در برخی موارد ممنوع بوده و لازم است از روشهای انذار و تخویف و تنبیه، استفاده شود.
کلیدواژهها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Educational methods of the Prophet in dealing with the opponents of the Battle of Uhud and Tabuk
نویسندگان [English]
- maryam rezaie 1
- Aliyyeh Rezadad 2
1 . Quran Interpretation and Sciences Group, Al-Mustafa International University, Sisters Unit, Mashhad, Iran:
2 Department of Islamic Education, Farhangian University, Tehran, Iran
چکیده [English]
The Prophet, as a mentor and eternal example for humanity, is relevant for all times and places, and his educational methods are considered one of the most important sources for educational jurisprudence. One of the issues that can be emulated in the field of education is the way the Prophet dealt with opponents. One of the most important situations in the life of the noble Prophet of Islam was the battles of Uhud and Tabuk. Since proper interaction with dissenters has a special impact on guiding these individuals, it is necessary to employ the most appropriate methods of dealing with them. This research is carried out using an analytical-descriptive method and with a focus on interpretive sources. The result of this research suggests that the most important principle in dealing with dissenters is the principle of kindness, which is manifested in educational methods of forgiveness and pardon. However, the application of this principle is prohibited in some cases, and it is necessary to use methods of warning, intimidation, and punishment.
کلیدواژهها [English]
- Seerah
- companionship and kindness
- forgiveness
- pardon
- punishment
* قرآن کریم
- آلوسی محمود، روح المعانى فى تفسیر القرآن العظیم، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1415 ق.
- ابن سعد محمد، الطبقات الکبرى، تحقیق: محمد عبدالقادر عطا، بیروت: دارالکتب العلمیه، 1410 ق.
- ابن عاشور محمد بن طاهر، التحریر و التنویر، بیروت: مؤسسه التاریخ العربی، 1421 ق.
- ابن فارس احمد، ترتیب مقاییس اللغة، ترتیب وتنقیح: سعید رضا علی عسکری و حیدر مسجدی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1387.
- ابن منظور محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت: دارصادر، 1414ق.
- ابن هشام عبد الملک، السیرة النبویة، تحقیق مصطفى السقا و ابراهیم الابیارى و عبد الحفیظ شلبى، قاهره، 1357ق.
- ابوزهره محمد، خاتم پیامبران، ترجمه حسین صابری، مشهد: بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی، 1373.
- اعرافی، علیرضا، روشهای تربیت، قم: اشراق و عرفان، 1395.
- اعرافی علیرضا، موسوی سید نقی، کاظمی سید عنایت الله، «تبیین اصل رفق و مدارا و بررسی مفاهیم مرتبط با آن در نظام تعلیم و تربیت اسلامی»، تربیت متعالی، 1 (3)، 7- 28، 1401.
- امینی ابراهیم، الام و تعلیم و تربیت، تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان، 1387.
- باقری خسرو، نگاهی دوباره به تربیت اسلامی، تهران: انتشارات مدرسه، دهم، 1384.
- جعفرنژاد محمد، صدری سید محمد، باقری احمد، «شیوه برخورد پیامبر به عنوان الگوی تربیتی در برابر خطا»، آموزههای تربیتی در قرآن و حدیث، 8 (1)، 21- 39، 1401.
- جعفری، یعقوب، «فقه السیره نویسی شیوهای نوین در تاریخ نگاری اسلامی»، تاریخ در آینه پژوهش، 7 (1)، 5 – 22، 1389.
- خلیل بن احمد، العین، قم: انتشارات هجرت، 1410ق.
- دولتی، علی، اخلاق زمامداری پیامبر در برابر برخورد با مخالفین، پایان نامه کارشناسی ارشد گروه فلسفه و اخلاق، دانشگاه پیام نور تهران جنوب، تهران، 1393.
- دانش محمد قدیر، «رسول خدا و استراتژی ایشان در برابر خط نفاق»، معرفت، ش 129، 11-24.، 1387.
- دهخدا علی اکبر، لغت نامه، تهران: روزنه، 1373.
- راغب اصفهانى، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، تحقیق: صفوان عدنان داودى، دمشق، بیروت: دارالعلم، الدار الشامیه، 1412ق.
- رزاقی موسوی سید قاسم، «مدارا با مخالف و مبارزه با معاند در سیره نبوی»، معرفت، ش 86، 15-22، 1383.
- سـلامی مژگان، «بررسـی شـیوه برخـورد پیامـبر بـا منافقیـن»، مطالعات تاریخ و تمدن اسلام و ایران، 1 (2)، 17- 28، 1395.
- طباطبایى محمد حسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى، پنجم، 1417 ق.
- طبرسى فضل بن حسن، مجمع البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق: با مقدمه محمد جواد بلاغى، تهران: انتشارات ناصر خسرو، 1372.
- طریحى فخر الدین، مجمع البحرین، تحقیق: سید احمد حسینى، تهران: کتابفروشى مرتضوى، 1375.
- عباسی مقدم مصطفی، «روش شناسی برخورد پیامبر با مشرکان و اهل کتاب»، فلسفه دین، 6 (7)، 161- 185، 1389.
- فلسفی محمد تقی، اخلاق از نظر همزیستی و ارزشهای انسانی، تهران: معارف اسلامی، چ سوم، 1367.
- قائمی مقدم محمد رضا، روشهای تربیتی در قرآن، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، 1394.
- قرشى علىاکبر، قاموس قرآن، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1371.
- قطب، سید، فى ظلال القرآن، بیروت- قاهره: دارالشروق، 1412.
- کلینی محمد بن یعقوب، الکافی، محقق: على اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران: دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
- مصباح یزدی محمد تقی، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، تهران: موسسه فرهنگی مدرسه برهان، 1390.
- مکارم شیرازى ناصر، تفسیر نمونه، تهران: دار الکتب الإسلامیه، 1374.
- نجفی، محمدحسن، جواهرالکلام، بیروت: دار احیاء التراث العربی، 1404ق.
33.یثربی یحیی، تفسیر روز، تهران: امیر کبیر، 1387.