نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 پژوهشکده علوم اسلامی بنیاد پژوهشهای آستان قدس رضوی
2 دکتری/ علوم قرآن و حدیث
چکیده
بخشی از آموزش جنسی، آموزه‌های مرتبط با جنسیت است. داده‌های تحقیق، به‌صورت کتاب‌خانه‌ای گردآوری شده است. این پژوهش، با هدف تبیین آموزه‌های جنسیتی، با روش تحقیق کیفی انجام شده است. ادلۀ دینی مرتبط، در هفت گروه مورد بررسی دقیق قرار گرفته است. در اسلام، جنسیت خاص، ملاک برتری نیست. از این رو، برخی ادله، به‌لزوم رضایت به‌جنسیت فرد و مقتضاهای آن و عدم آرزوی داشته‌های جنس مخالف، تاکید دارند. تحسین برخی آموزه‌ها و خصوصیات برای جنسیت خاص، هم‌چنین منع از تشبیه به‌جنس مخالف و تقسیم کار مردانه و زنانه از دیگر گروه روایاتی است که به‌اصل مساله و محتوای آن دلالت دارد. شمارش برخی خصوصیات ذاتی مثل شهوت و حیای بیشتر در جنسیت خاص نیز، بر اصل تفاوت جنسیتی و آموزش و محتوای آموزش جنسی دلالت دارند. در مجموع، اسلام علاوه بر ارج نهادن به‌هر دو جنس، برخی خصوصیات و تکالیف جنسیتی را مقتضای تعامل سازگار هر دو جنس دانسته و آموزه‌های ذکرشده را برای بهینه‌سازی تعاملات خانوادگی و اجتماعی ضروری می‌داند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Lessons related to gender in Islam
نویسندگان [English]
- Ahmad emami 1
- maryam mashhadialipoor 2
1 Research Institute of Islamic Sciences Astan Quds Razavi Research Foundation
2 Ph.D./Quran and Hadith sciences
چکیده [English]
A part of sexual education is related to gender lessons. The research data has been collected in a library manner. This research has been conducted with the aim of explaining gender lessons using qualitative research method. The relevant religious evidence has been carefully examined in seven groups. In Islam, gender is not a criterion for superiority. Therefore, some evidence emphasizes the necessity of consent to one's gender and its implications, and the lack of desire for the opposite gender. Admiration for some lessons and characteristics for a specific gender, as well as prohibition of resemblance to the opposite gender and division of masculine and feminine tasks, are among the narrative groups that indicate the principle of the issue and its content. Counting some inherent characteristics such as desire and greater modesty in a specific gender also indicate the principle of gender differences and the content of sexual education. In general, Islam, in addition to respecting both genders, considers some gender characteristics and responsibilities as necessary for the harmonious interaction of both genders, and considers the mentioned lessons essential for optimizing family and social interactions.
کلیدواژه‌ها [English]
- Sexual education
- resemblance to the opposite gender
- gender lessons
- gender role
- gender identity
* قرآن کریم
- اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی؛ تربیت جنسی، ج 26، تحقیق و نگارش: احمد امامی‌راد، قم، مؤسسه اشراق و عرفان، 1396ش.
- آریان‌پور کاشانی، منوچهر، فرهنگ آریان‌پور، تهران، جهان رایانه امین، سی و نهم، 1387ش.
- بستان، حسین، اسلام و تفاوت‌های جنسیتی، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چهارم، 1396ش.
- تورس، لیس، روزاریو، اماری، جنسیت و توسعه، ترجمه: جواد یوسفیان، تهران، بانو، 1375ش.
- جعفریان، رسول، رسائل حجابیه، قم، دلیل ما، 1428ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، هدایة الأمة إلى أحکام الأئمة(، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیّة، 1412ق.
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، موسسه آل‌البیت (، چاپ اول، 1409ق.
- حسینی شیرازی، سیدمحمد، الأسئلة و الأجوبة - اثنا عشر رسالة، قم، موسسۀ الفکر الاسلامی، 1407ق.
- حسینی شیرازی، سیدمحمد، المسایل الإسلامیة مع المسایل الحدیثة، اول، قم، رشید، 1385ش.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، الخلاصة، دار الذخائر، قم، 1411ق.
- حلی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسة آل‌البیت (، 1388ق.
- حلی، یحی بن سعید، الجامع للشرائع، قم، مؤسسة سیدالشهداء العلمیّة، 1405ق.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، وزارت ارشاد اسلامی، 1361ش.
- دیلمی، حسن بن محمد، ارشاد القلوب، قم، شریف رضی، 1371ش.
- راس، آلن، اُ، روان‌شناسی شخصیت، ترجمه: سیاوش جمال‌فر، تهران، روان، 1378ش.
- سبحانی تبریزی، جعفر، نظام النکاح فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم، مؤسسه امام صادق، 1375ش.
- سمرقندی، نصر بن محمد، تفسیر السمرقندى، بیروت، دارالفکر، اول، 1416ق.
- شاملو، سعید، بهداشت روانی، تهران، رشد، بیست و دوم، 1390ش.
- شولتز، دوان، شولتز، سیدنی، نظریههای شخصیت از نسخه 1998، ترجمه: یحیی سیدمحمدی، تهران، هما، 1377ش.
- صابری فتحی، مجید، رسولی، علیرضا، سعیدی رضوانی، محمود و اصغری نکاح، سیدمحسن، واقعیت آموزش در سند «توسعه پایدار» 2030؛ فلسفه، تضادها و چالش‌ها، تهران و مشهد، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه و پژوهشکده مطالعات اسلامی در علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، 1400ش.
- صدوق، محمد بن علی بن بابویه، الخصال، قم، جامعه مدرسین، 1403ق.
- صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، ثواب الأعمال و عقاب الأعمال، قم، الشریف الرضی، دوم، 1406ق.
- صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، علل الشرایع، قم، داوری، 1386ش.
- صدوق، محمّد بن علی بن بابویه، من لایحضره الفقیه (الفقیه)، قم، جامعه مدرسین، دوم، ۱۴۱۳ق.
- طباطبائی، سیدمحمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین، 1417ق.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصرخسرو، 1372ش.
- طبرسی، فضل بن حسن، مکارم الأخلاق، قم، الشریف الرضی، 1412ق.
- طبری، محمد بن جریر، جامع البیان فى تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفۀ، اول، 1412ق.
- طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران، مرتضوی، 1375ش.
- طوسی، محمد بن حسن، الإجتهاد و التقلید (العدة فی الأصول)، قم، ستاره، 1417ق.
- طوسی، محمد بن حسن، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، اول، بی‌تا.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، نجف، المکتبة المرتضویة، [بی‌تا].
- طوسی، محمد بن حسن، رجال الطوسی، نجف، حیدریه، 1381ق.
- فروید، زیگموند، سه رساله دربارۀ تئوری میل جنسی، ترجمه: هاشم رضی، تهران، آسیا، دوم، 1343ش.
- فقیهی، علی‌نقی، تربیت جنسی: مبانی، اصول و روش‌ها از منظر قرآن و حدیث، قم، دارالحدیث، 1392ش.
- کشی، محمّد بن عمر، رجال الکشی، مشهد، دانشگاه مشهد، 1348ش.
- کجباف، محمدباقر، روان‌شناسی رفتار جنسی (نظریه‌ها و دیدگاه‌ها)، تهران، روان، چهارم، 1387ش.
- مجلسی، محمدتقی، روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، محقق مصحح: سیدحسین موسوی کرمانی و دیگران، قم، مؤسسه فرهنگى اسلامى کوشان‌پور، 1406ق.
- مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول-، تحقیق: هاشم رسولی محلاتی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، دوم، 1404ق.
- محمدقاسمی، حمید، اخلاق جنسی از دیدگاه اسلام، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه امام صادق%، دفاع 1369ش.
- معاونت پژوهش مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، آسیب‌شناسی نظام آموزشی از دیدگاه جنیستی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام‌خمینی، 1390ش.
- مفید، محمد بن محمد بن نعمان عکبری(شیخ مفید)، أحکام النساء، قم، کنگره جهانى هزاره شیخ مفید، 1413ق.
- موسوی خویی، سیدابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز آثار شیعه، 1369ش.
- موسوی، سیدعباس، امامی‌راد، احمد، کتاب جامع رضایت جنسی همسران، تهران، بین‌الملل، 1399ش.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعة مدرّسین حوزه علمیه قم، 1365ش.
- نراقی، مهدی، جامع السعادات، ترجمه: جلال‌الدین مجتبوی، تهران، حکمت، 1385ش.
مقالات
- امامی‌راد، احمد، «بررسی فقهی تفکیک جنسیتی»، مطالعات فقه تربیتی، دوره 1، شماره 1، تابستان 1393ش، ص 111-137.
- براتی، شهناز، مرادخانی، مهری و عنایت، حلیمه، «تقسیم کار جنسیتی از دیدگاه اسلام»، پژوهشنامه اسلامی زنان و خانواده، مقاله 6، دوره 2، شماره 1، بهار 1393ش، ص 139-154.
- شریفی، علی و دهقانی، فرزاد، «تحلیلی برروایات منع آموزش سورة یوسف به‌زنان»، مطالعات فهم حدیث، سال چهارم، شماره اول، پاییز و زمستان 1396ش، پیاپی 7.
- شکوهی، احمد و ابراهیمی، علیرضا، «حکم اولیه تعدد زوجات از منظر فقه امامیّه»، مطالعات تطبیقی فقه و اصول، دوره 3، شمار 1، پیاپی 1، بهار و تابستان 1399ش، ص 144-160.
- صفری، نعمت‌الله، «آموزش زنان در صدر اسلام»، پیام زن، تیر 1381ش، شماره 124.
فقیهی، علی‌نقی، شکوهی، یکتا و پرند، اکرم، «آموزش جنسی به‌کودک و نوجوان از دیدگاه اسلامی و مطالعات روان‌شناختی»، تربیت اسلامی، سال سوم، شماره 7، پاییز و زمستان 1387ش، ص 51-80.
)