مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر مؤسسه عالی فقه و اصول جواد الأئمه ، قم، ایران

10.22034/mft.2023.16866.1299

چکیده

یکی از مواد مهم مورد نیاز در فعالیت تربیتی و همچنین فصول مهم در فقه تربیت، توجه به روش‌ها و راهکارهای تربیتی است که گره‌گشایی‌های مهمی، در عرصه تربیت دارد. از جمله آن راهکارها که در شریعت اسلامی نیز وجود داشته و آیات و روایات معتنا‌بهی در این زمینه موجود است، «تحریم اجتماعی» است؛ مقصود از آن، ایجاد نوعی فشار روانی، در بستر اجتماع و در اثر محرومیت‎های خاصی است که برای شخص ایجاد می‎شود.
این پژوهش، با روش تحلیل محتوای کیفی با جمع آوری آیات و روایات مربوط به تحریم اجتماعی و دلالت‌پژوهی آن ها، در صدد بررسی ابعاد گوناگون «تحریم اجتماعی» است که به مثابه روش تربیتی باید ملاحظه شود. مخاطب تحریم، بازه زمانی تحریم، اثر و هدف از تحریم، عوامل مباشر تحریم و همچنین مراتب تحریم از شدید به ضعیف،نوآوری‎های پژوهش است که برگرفته از آیات و روایات است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Social Sanctions as an Educational Solution from the perspective of Verses and Traditions

نویسنده [English]

  • ahmad saeidi

Researcher of Javadalaima High Institute of Jurisprudence and Principles, Qom, Iran

چکیده [English]

 One of the important materials needed in educational activity as well as important chapters in educational jurisprudence is to pay attention to educational methods and solutions that have important solutions in the field of education. Among those solutions that exist in Islamic Sharīʿa, and corroborated by considerable verses and traditions in this field, is "social boycott". It is meant to create some kind of psychological pressure in the context of society as a result of certain deprivations that are created for a person.
This research, using the method of qualitative content analysis by collecting verses and narrations related to social boycott and studying their implications, aims to investigate the various dimensions of "social boycott" which should be considered as an educational method. The audience of boycott, the time frame of boycott, the effect and purpose of boycott, the factors responsible for boycott and also the levels of boycott from severe to weak, are the novelties of the research that are derived from verses and hadiths.

کلیدواژه‌ها [English]

  • social boycott
  • educational solution
  • educational jurisprudence
  • social education
  • social control
قرآن کریم
ابن اثیر، مبارک، النهایة فی غریب الحدیث و الاثر، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، چاپ چهارم، 1367.
ابن بابویه، محمد، الامالی (للصدوق)، تهران، کتابچی، چاپ ششم، 1376.
ابن بابویه، محمد، عیون اخبار الرضا %، تهران، نشر جهان، چاپ اول، 1378.
ــــــــــ، علل الشرائع، قم، کتابفروشی داوری، چاپ اول، 1385.
ــــــــــ، التوحید (للصدوق)، قم، جامعه مدرسین، چاپ اول، 1398.
ابن درید، ابوبکر، جمهره اللغة، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، 1407ق.
ابن فارس، احمد، معجم مقاییس اللغة، بیروت، دار الفکر، 1399ق.
ابن هشام، عبدالله، مغنی اللبیب، قم، کتابخانه آیت‎الله مرعشی نجفی، چاپ دوم، بی‎تا.
پارودی، جولیانا و اسکیولی، داریو، طرد اجتماعی علل و پیامدهای بلند مدت و کوتاه مدت، فیزیکا-ورلاگ (اشپرینگر)، چاپ اول، 2012.
ثقفی، ابراهیم، الغارات، قم، دار الکتب الاسلامی، چاپ اول، 1410ق.
جوهری، ابونصر، تاج اللغة و صحاح العربیة، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ چهارم، 1407ق.
حجار، محمد، ترجمه میردامادی، حسین، ناهنجاری‌های رفتار کودکان، راهبردهای علمی و عملی اصلاح رفتار کودکان دشوار، تهران، ضریح آفتاب، چاپ اول، 1390.
حلی، حسن، تذکرة الفقهاء، قم، مؤسسه آل البیت(، چاپ اول، 1414.
خزاز، علی،کفایة الأثر فی النصّ على الأئمة الإثنی عشر، قم، بیدار، چاپ اول، 1401.
خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی ره، بی‎تا.
رافضی، زهره و اسکندری، حسین و مرتضی زاده، مرضیه، مقایسۀ اثر القای آزمایشی طرد اجتماعی با پذیرش اجتماعی بر انعطاف‌پذیری شناختی، مجله شناخت اجتماعی، شماره 19، 1400.
راوندی، سعید، الدعوات (للراوندی)، قم، انتشارات مدرسه امام مهدیm، چاپ اول، 1407ق.
سالک، فروغ و والی پور، محمد و آقایی، پروین، راهکارهایی کاربردی - تربیتی برای مشکلات کودکان و نوجوانان، تهران، راز نهان، چاپ اول، 1395.
شعیری، محمد، جامع الاخبار، مطبعة حیدریة، چاپ اول، بی‎تا.
صادقی فسایی، سهیلا و عرفان منش، ایمان، مبانی روش‌شناختی پژوهش اسنادی در علوم اجتماعی؛ مورد مطالعه، تأثیرات مدرن‌شدن بر خانواده ایرانی، فصلنامه علمی-پژوهشی راهبرد فرهنگ، دوره 8، شماره 29، 1394.
صادقی، علیرضا و فیروز آبادی، احمد، طرد اجتماعی رویکردی جامعه‌شناختی به محرومیت، تهران، جامعه شناسان، چاپ اول، 1392.
صدوق، محمد، من لا یحضره الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‌، چاپ دوم، 1413ق.
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ پنجم، 1417ق.
طوسی، محمد، تهذیب الاحکام، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
عریضی، علی، مسائل علی بن جعفر و مستدرکاتها، قم، مؤسسة آل البیت( لإحیاء التراث‏، چاپ اول، 1409ق.
قمی، علی، تفسیر القمی، قم، دار الکتاب، چاپ سوم، 1404ق.
کلینی، محمد، الکافی، تهران، دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
گیدنز، آنتونی و ساتن، فیلیپ، ترجمه چاوشیان، حسن، جامعه‌شناسی، تهران، انتشارات علمی، چاپ اول، 1400ق.
مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، تهران، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، چاپ اول، 1385.
مفید، محمد، المقنعة، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، چاپ اول، 1413ق.
مؤمنی راد، اکبر، علی آبادی، خدیجه، فردانش، هاشم و مزینی، ناصر، تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش، ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج، فصلنامه اندازه گیری تربیتی، سال چهارم، شماره 14، 1392.
میلتن برگر، ریموند، ترجمه فتحی آشتیانی، علی و عظیمی آشتیانی، هادی، شیوههای تغییر رفتار، تهران، سمت، چاپ پانزدهم، 1393.
منبع اینترنتی: خامنه ای، khamenei.ir