مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه فقه تربیتی، مجتمع عالی فقه، جامعة المصطفی العالمیه، پاکستان

2 گروه علوم تربیتی، مجتمع آموزش عالی علوم انسانی، جامعة المصطفی العالمیه، قم، ایران

3 هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة، مدرس خارج حوزه علمیه قم

10.22034/mft.2023.14989.1252

چکیده

یکی از ابعاد مهم تربیت کودکان و نوجوانان، تربیت عبادی پیرامون پرورش روحیه بندگی خداوند در متربیان است. دین اسلام، والدین را مکلف نموده است تا فرزندان خویش را به خدا راهنمایی کنند، تعالیم دینی را به آنها بیاموزند و کودکان را با عبادات آشنا ساخته و عادت دهند. بنابراین، فلسفه آموزش و تمرین عبادات به فرزندان در دوره قبل از بلوغ، آمادگی پذیرش و تسهیل در انجام تکالیف شرعی و عبادی بعد از بلوغ است.
 تکلیف تربیتی مربیان به خصوص در تربیت عبادی کودکان باید با ملاحظه وظائف ایجابی و سلبی تربیتی روشن شود؛ اصل اولیه اسلامی مدارا و محبت به کودکان به خصوص درباره پرورش روحیه عبادی کودکان است؛ در مقابل آن، چگونگی تمسک به تنبیه بدنی و ضرب کودکان مطرح است؛ سؤال پژوهش حاضر این است که اگر کودکان با شیوه‎های ایجابی نظیر رفق و مدارا و تشویق، مبادرت به انجام تکلیف نکردند، قلمرو تمسک والدین یا مربیان به تنبیه بدنی در تربیت عبادی چیست؟
روش پژوهش حاضر تحلیل ادله شرعی و استنباط احکام فقهی به شیوه متعارف فقهاست که با بررسی ادله موافق و مخالف تنبیه بدنی انجام می‎گیرد. از منظر اسلام، بدون تردید مدارا و عطوفت نسبت به متربی اولویت دارد و در شرایط خاص و با ملاحظه جوانب مختلف اعمال خشونت و تنبیه بدنی مجاز است؛ ولی تنبیه بدنی کودکان برای پیشگیری از آسیب‎هایی مثل پرخاشگری و کینه جویی و ...باید توأم با رعایت شرایط و ظرفیت کودکان پسر و دختر و نیز طی مراتب آموزش و هشدار و ...قبل از تنبیه باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

The Orders & Limits of punishment of Children in Worship Education in the perspective of Islamic jurisprudence

نویسندگان [English]

  • Ghulam Murtaza Ansari 1
  • majid toroghi 2
  • naser nikkhoo 3

1 PhD holder, educational jurisprudence, the Faculty of Advanced Jurisprudence, al-Mustafa International University, Pakistan

2 Department of educational sciences, Higher Humanities Complex, al-Mustafa Int’l University, Qom, Iran

3 هیأت علمی جامعة المصطفی العالمیة، مدرس خارج حوزه علمیه قم

چکیده [English]

The religious education of children is the most important duty of parents and educators; it is important that they teach children to perform acts of worship from childhood until they hit puberty. For this reason, Islam obliges parents to make their children aware of God and teach them godliness and religious teachings, and make children practice prayer and worship. Therefore, the philosophy of teaching and getting children to pray in the pre-puberty period is to prepare them to accept and facilitate the performance of religious and religious duties after puberty. The educational duty of educators, especially in the devotional education of children, should be clarified by considering the positive and negative educational functions. The basic Islamic principle of tolerance and love for children is especially about cultivating children's devotional spirit. In contrast, the nature corporal punishment and beating children is discussed.
The question is: If children are lax in doing their assignments and do not listen to their parents despite their encouraging and tolerant behavior, should parents or teachers use corporal punishment or not? The current research seeks to analyze legal evidences and jurisprudential rulings in the conventional way of jurists, which is done by examining the evidences for and against corporal punishment. From the point of view of Islam, without a doubt, tolerance and compassion towards the trainee is a priority, and in special circumstances and considering various aspects, violence and corporal punishment are allowed. However, in order to prevent the negative aftermaths of corporeal punishments, such as aggression and spitefulness, etc., corporal punishment of children must comply with the capacity of boys and girls, taking all the stages into consideration before the punishment.

کلیدواژه‌ها [English]

  • devotional education
  • discipline
  • corporal punishment of a child
  • trainee
  • jurisprudence
قرآن کریم
ابن فارس، ابوالحسین،احمد، معجم مقاییس اللغه، محقق: عبدالسلام، هارون، مکتب الاعلام اسلامی، ۱۹۷۹.
ابن منظور، ابو الفضل، جمال الدین، محمد بن مکرم، لسان العرب، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، بیروت، سوم، 1414ق.
احسایى، ابن ابى جمهور، محمد بن على، عوالی اللئالی العزیزیة، دار سید الشهداء للنشر، قم، اول، 1405ق.
أحمد بن حنبل أبوعبدالله الشیبانی، مسند الإمام أحمد بن حنبل، الناشر مؤسسة قرطبة – القاهرة.
اعرافی، علیرضا، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، نگارش: سید نقی موسوی. مؤسسه اشراق و عرفان، قم، ۱۳۹۷.
اعرافی، علیرضا، روشهای تربیت، تحقیق و نگارش گروهی از محققین، مؤسسه اشراق و عرفان، قم، اول، 1395.
حر عاملى، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، دار احیاء التراث العربی، بیروت،۱۳۶۷ق.
حسینی‌خواه، سید جواد، تنبیه بدنی کودکان در نظام بین‌الملل حقوق بشر و فقه امامیه، 1389.
حلّى، علامه، حسن بن یوسف بن مطهر اسدى، رجال العلامة - خلاصة الأقوال، منشورات المطبعة الحیدریة، نجف اشرف، دوم، 1381ق.
حلّى، حسن بن على بن داود، رجال ابن داود، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، 1383ق.
دزفولى، مرتضى بن محمدامین انصارى، رسائل فقهیة، کنگره جهانى بزرگداشت شیخ اعظم انصارى، قم، اول، 1414ق.
دهخدا،علی‌اکبر، لغت‌نامه، انتشارات دانشگاه تهران، تهران، ۱۳۴۹.
راغب، حسین بن محمد، المفردات فی غریب القرآن، دار القلم، بیروت، 1412ق.
طباطبایى سید محمدحسین، المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى، 1417ق.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، تهذیب الأحکام، دارالکتب الاسلامیه،تهران، ۱۳۶۵.
ــــــــــ، الفهرست، المکتبة الرضویة، نجف اشرف، اول، بی‎تا.
قمی، محمد بن علی بن حسین بن بابویه (شیخ صدوق)، عیون اخبار الرضا، شیرجهان، تهران، ۱۳۷۸ق.
کاشانى، فیض، محمد محسن ابن شاه مرتضى، الوافی، کتابخانه امام امیرالمؤمنین علیm، اصفهان، اول، 1406ق.
کشّى، ابوعمرو، محمد بن عمر بن عبدالعزیز، رجال الکشی، مؤسسه نشر دانشگاه مشهد، مشهد، بی‎تا.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، دارالکتب الإسلامیه، تهران، ۱۴۰۷ ق.
گردآورنده فرمایشات امام امیرالمؤمنینm، سید رضى، محمد، نهج البلاغة، مؤسسه نهج البلاغه، قم، اول، 1414ق.
گلپایگانى، سید محمدرضا موسوى، الدر المنضود فی أحکام الحدود، دار القرآن الکریم، قم، اول، بی‌تا.
مجلسى، محمد باقر، بحار الأنوار، مؤسسة الوفاء، بیروت، 1404ق.
مشکینی، علی، مصطلحات الفقه، مؤسسه علمی فرهنگی دار الحدیث، سازمان،قم،۱۳۹۲.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران: انتشارات صدرا، ۱۳۹۲.
معین، محمد، فرهنگ معین، انتشارات امیر کبیر، تهران، ۱۳۷۱.
نجاشى، ابوالحسن، احمد بن على، رجال النجاشی - فهرست أسماء مصنفی الشیعة، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم، 1407ق.
نورى، محدث، میرزاحسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، مؤسسه آل البیت(، بیروت، اول، 1408ق.
یزدى، سید مصطفى محقق داماد، قواعد فقه، مرکز نشر علوم اسلامى، تهران، دوازدهم، 1406ق.