نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان
چکیده
فقه تربیتی به عنوان بابی جدید در فقه و قلمرو نو در مطالعات تربیتی در حال شکل گرفتن است. همانطور که رشد و نموِ «قواعد فقهی» در فقه مهم و لازم بوده، تکوین و رشد شاخه «قواعد فقه تربیتی» نیز از اهمیت برخوردار است. نوشتار حاضر «دعوت به خیر» را در قامت یک «قاعده فقه تربیتی» تبیین نموده و با روش‌شناسی فقهی و اجتهادی در سه بخش از مدرک قاعده، مفاد قاعده و تطبیقات و دلالت‌های تربیتی این قاعده بحث کرده است. بنابر نتایج این پژوهش، دعوت به خیر بر مکلفان مستحب عینی و نیز بر عده ای از واجدین شرایط، واجب کفایی است. همچنین دعوت به خیر به مثابه یک روش تربیتی، دارای عناصر، شرایط و اصول حاکم است. برخی از شرایط مانند: علمِ داعی، مبتلابه و مفید بودن مدعوّ الیه و عقل و امکان فهم و پذیرشِ مدعوّ و ... . برخی از اصول مانند: استحباب اتقان دعوت، تقدم دعوت عملی بر دعوتِ لسانی، تقدم دعوت نرم بر سخت و ... .
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Explaining the “The rule of invitation to good“ in educational jurisprudence
نویسنده [English]
- seyed naghi Mousavi
Assistant Professor, Department of Educational Sciences, Farhangian University
چکیده [English]
Educational jurisprudence is taking shape as a new chapter in jurisprudence and as a new realm in educational studies. Just as the development of "rules of jurisprudence" is important in jurisprudence, so is the development of the branch of "rules of educational jurisprudence". The present article explains "invitation to good" in the form of a "maxim of educational jurisprudence". Using a jurisprudential and ijtihad methodology, the article discusses this maxim of Islamic jurisprudence in three parts: evidence of the rule, purport of the rule and educational implications of this rule. The findings of this study suggest that the invitation to good is objectively recommended on the duty-bound, and it is a collective obligation on some others who meet the requirements and are qualified. Also, inviting to good as an educational method has elements, as well as conditions and principles that govern the maxim. These conditions include the inviter's knowledge, the practicality and usefulness of the thing to which invitation is made, and sanity, the possibility of understanding and acceptance of the invitee etc. and also some principles such as the desirability of well-prepared invitation, the priority of practical invitation over verbal invitation, the priority of soft invitation over hard invitation and so forth.
کلیدواژه‌ها [English]
- invitation
- guidance
- educational jurisprudence
- jurisprudential rules of education
- principles of education
- آلوسی، سیدمحمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه، 1415.
- ابن عجیبه احمد بن محمد، البحر المدید فی تفسیر القرآن المجید، تحقیق: حسن عباس زکی، قاهره، بی‌نا، 1419.
- ابن فارس، احمد، ترتیب مقاییس اللغه، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ اول، 1387.
- اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی، صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی، چاپ اول، 1364.
- اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی، ج2، تحقیق و نگارش: سیدنقی موسوی، قم، اشراق و عرفان، 1391.
- اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی، ج30، قواعد فقه تربیتی، تحقیق و نگارش: سیدعنایت اله کاظمی، پیش از انتشار.
- بحرانی، سید هاشم، البرهان فی تفسیر القرآن، تهران، بنیاد بعثت، چاپ اول، 1416.
- حب الله، حیدر، فقه الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، بی‌جا، دار الفقه الاسلامیه، الطبعه الاولی، 1432.
- کاظمی محمدجواد، مسالک الأفهام إلی آیات الأحکام، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ دوم، 1365.
- [محقق] حلی، جعفر بن حسن نجم‌الدین، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال والحرام، محقق و مصحح: عبدالحسین محمدعلی بقال، قم، اسماعیلیان، [بی‌تا].
- زمخشری محمود، الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی، چاپ سوم، 1407.
- سبزواری، سیدعبدالاعلی، مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسه اهل‌بیت؟عهم؟، چاپ دوم، 1409.
- __________ ، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، قم، مکتب آیة الله السید السبزواری، 1413.
- سیفی مازندرانی، علی اکبر، دلیل تحریر الوسیله _ الامر بالمعروف و النهی عن المنکر، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1415.
- شبّر، سیدعبدالله، الجوهر الثمین فی تفسیر الکتاب المبین، کویت، مکتبه الالفین، چاپ اول، 1407.
- طباطبائی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ پنجم، 1417.
- فاضل مقداد، جمال‌الدین مقداد بن عبدالله، کنزالعرفان فی فقه القرآن، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، چاپ اول، 1419.
- فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، مؤسسه دار الهجره، چاپ دوم، 1414.
- مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران، مرکز الکتاب للترجمه و النشر، چاپ اول، 1402.
- موسوی، سیدنقی، «دلالت‌شناسی از گزاره‌های فقه تربیتی»، مطالعات فقه تربیتی، شماره 5، ص7 _ 30، 1395.
- موسوی خمینی [امام]، سید روح‌اللّه، تحریر الوسیله، قم، مؤسسة دار العلم، [بی‌تا].
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، چاپ هفتم، 1404.
- واحدی، علی بن احمد، اسباب نزول القرآن، بیروت، دار الکتب العلمیة، چاپ اول، 1411.
- هاشمی، محمود، موسوعة الفقه الإسلامی طبقا لمذهب أهل البیت؟عهم؟، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت؟عهم؟، چاپ اول، 1423.
- یزدی، محمد، فقه القرآن، قم، اسماعیلیان، چاپ اول، 1415.
)