نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
گروه فقه، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه ایلام، ایران
چکیده
سهولت در احکام شرعی از ویژگیهای فقه اسلامی است و زن و مرد در این اصل کلی یکسانند و در بیشتر موارد از حکمی برابر برخوردارند. در این بین، هر کدام از این دو جنس با توجه به خصوصیات فیزیکی خاص خود دارای احکامی متفاوت از هم هستند که به دلیل پیش داوریها و ذهنیت‌هایی که در جامعه دینی و غیر دینی نسبت به حقوق زن و مرد وجود دارد، شاید در تصور اولیه، احکام بانوان سخت‌تر از مردان به نظر می‌رسد. در راستای ابهام‌زدایی و پاسخ به این سؤال که آیا زن و مرد در احکام متفاوت، از حیث سهولت، یکسانند یا مختلف، و در صورت تفاوت، نسبت به کدام یک، آسانی بیشتری وجود دارد، پژوهش حاضر انجام شده است. در این تحقیق که به روش توصیفی تحلیلی صورت گرفته، با شناسایی و طرح مهم‌ترین احکام مختلف زن و مرد، چنین به دست آمده که در بسیاری از اجزای آن احکام و نیز در مجموعه آن، در مقایسه با احکام مردان، تسهیل در احکام زنان، تحقق بیشتری دارد و این تفاوت‌ها در میزان تسهیل، زمینه‌ساز تحقق آثار تربیتی بسیار مثبتی در تحکیم، آرامش و نشاط و تصحیح مناسبات میان اعضای خانواده خواهد شد.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Crucial Facilitation of Females’ Decrees and its positive educative effects on the family
نویسنده [English]
- Taher Alimohammadi
Jurisprudence Department, Faculty of Theology and Islamic Studies, University of Ilam, Iran
چکیده [English]
The facility in Divine Decrees is a characteristics of Islamic Jurisprudence and Men and Women are Equal in this Principle totally; they are in most cases of same decree. Meanwhile, every of these genders have different Decrees from each other according to their physical features which in primary notion it may seems the Females’ Decrees are more rigid and strict than Men’s; because of prejudices and subjectivities prevalent in religious and non- religious societies towards Men’s and Females’ Right. This research is done for clarification of this issue and seeks to answer the question whether Men and Female are equal in various Decrees from the point of facility. This research is carried out in descriptive- analytical method in recognizing the most important and different Decrees of Men and Female and then it is concluded that in many of Islamic Divine Decrees, by and large, in contrast to Men’s, the facilitation for females’ is more realized than Men’s.
کلیدواژه‌ها [English]
- Based on facilitation
- Decrees of Females
- Decrees of Religious
- Responsibility
- family
- قرآن مجید، ترجمه ناصر مکارم شیرازی.
- نهج‌البلاغه، محمد رضی، (تحقیق: عزیزالله عطاردی)، چاپ اول، قم، مؤسسه نهج‌البلاغه، 1414.
- ابن بابویه قمی، محمد، من لا یحضره الفقیه، چاپ دوم، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1413.
- ابن براج طرابلسی، عبدالعزیز، المهذب، (تحقیق: جمعی از محققین و مصححین)، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1406.
- ابن حمزه طوسی، محمد، الوسیله إلی نیل الفضیله، (تحقیق: محمد حسون)، چاپ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی، 1408.
- ابن زهره حلبی، حمزه، غنیة النزوع إلی علمی الأصول و الفروع، چاپ اول، قم، مؤسسه امام صادق؟ع؟، 1417.
- ابن مکی، محمد، ذکری الشیعه فی أحکام الشریعه، (تحقیق: جمعی از پژوهشگران در مؤسسه آل البیت)، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، 1419.
- اردبیلی، احمدبن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، (تحقیق: آقامجتبی عراقی _ علی‌پناه اشتهاردی _ آقاحسین یزدی اصفهانی)، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1403.
- اصفهانی، ابوالحسن، وسیلة النجاه، شرح محمدرضا موسوی گلپایگانی، چاپ اول، قم، چاپخانه مهر، 1393ق.
- انصاری، مرتضی، القضاء و الشهادات، (تحقیق: گروه پژوهش در کنگره)، چاپ اول، قم، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، 1415.
- بحرانی، حسین بن محمد، الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع، (محسن آل عصفور)، چاپ اول، قم، مجمع البحوث العلمیه، [بی‌تا].
- بحرانی، یوسف، الحدائق الناضره فی أحکام العتره الطاهره، (تحقیق: محمدتقی ایروانی _ سید عبدالرزاق مقرم)، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1405.
- بغدادی، محمد، أحکام النساء، چاپ اول، قم، کنگره جهانی هزاره شیخ مفید، 1413.
- تبریزی، جواد بن علی، رساله احکام بانوان، چاپ اول، قم، [بی‌تا].
- جبعی عاملی، زین‌الدین، رسائل الشهید الثانی، (تحقیق: رضا مختاری و حسین شفیعی)، چاپ اول، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، 1421.
- __________، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة (المحشّی _ کلانتر)، چاپ اول، قم، کتابفروشی داوری، 1410ق.
- جرجانی، ابوالفتح، تفسیر شاهی أو آیات الأحکام، (تحقیق: میرزا ولی الله اشراقی)، چاپ اول، تهران، نوید، 1362.
- حر عاملی، محمد، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعه، (تحقیق: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت)، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، 1409.
- حسینی شیرازی، صادق، أحکام النساء، چاپ پنجم، قم، انتشارات سلسله، 1427.
- حسینی عاملی، جواد، مفتاح الکرامه فی شرح قواعد العلاّمه، (تحقبق: محمدباقر خالصی)، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419.
- حسینی کاظمی، شبر، عبدالله، الأصول الأصلیه و القواعد الشرعیه، چاپ اول، قم، کتابفروشی مفید، 1404.
- حلی، جعفر، شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، (تحقیق: عبدالحسین محمدعلی بقال)، چاپ دوم، قم، مؤسسه اسماعیلیان، 1408.
- __________، المعتبر فی شرح المختصر، (تحقیق: محمدعلی حیدری _ مهدی شمس‌الدین _ ابومحمد مرتضوی _ علی موسوی)، چاپ اول، قم مؤسسه سیدالشهداء؟ع؟، 1407.
- حلی، حسن، منتهی المطلب فی تحقیق المذهب، (تحقیق: بخش فقه در جامعه پژوهش‌های اسلامی)، چاپ اول، مشهد، مجمع البحوث الإسلامیه، 1412.
- خمینی، روح‌الله، تحریرالوسیله، چاپ اول، قم، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، [بی‌تا].
- خوئی، ابوالقاسم، منهاج الصالحین، چاپ بیست و هشتم، قم، نشر مدینة العلم، 1410ق.
- سبزواری، عبدالاعلی، مهذّب الأحکام فی بیان الحلال و الحرام، (تحقیق: مؤسسه المنار)، چاپ چهارم، قم، مؤسسه المنار _ دفتر حضرت آیت‌الله، 1413ق.
- سیوری، مقدادبن عبداللّه، نضد القواعد الفقهیه علی مذهب الإمامیه، (تحقیق: عبد اللطیف حسینی کو کمری)، چاپ اول، قم، انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، 1403.
- طباطبائی حائری، علی، ریاض المسائل فی تحقیق الأحکام بالدلائل، (تحقیق: محمد بهره‌مند _ محسن قدیری _ کریم انصاری _ علی مروارید)، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، 1418.
- طباطبائی حائری، محمد مجاهد، القواعد و الفوائد و الاجتهاد و التقلید، چاپ اول، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، 1296.
- طباطبائی یزدی، محمدکاظم، العروة الوثقی فیما تعم به البلوی (المحشّی)، (تحقیق: احمد محسنی سبزواری)، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1419.
- طبرسی، فضل، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، (تحقیق: هاشم رسولی و فضل‌الله طباطبائی)، چاپ اول، تهران، ناصر خسرو، 1372.
- طوسی، محمد، الخلاف، (تحقیق: علی خراسانی _ جواد شهرستانی _ مهدی طه نجف _ مجتبی عراقی)، چاپ اول، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1407.
- __________، المبسوط فی فقه الإمامیه، (تحقیق: محمدتقی کشفی)، هشت جلد، چاپ سوم، تهران، المکتبه المرتضویه لإحیاء الآثار الجعفریه، 1387ق.
- علی‌محمدی، طاهر؛ حسینی، آمنةالسادات، «تفاوت شهادت زن و مرد در فقه و حقوق»، مجله مطالعات راهبردی زنان، ش60، ص111 _ 143، 1392.
- فیض کاشانی، محمد محسن، مفاتیح الشرائع، چاپ اول، قم: انتشارات کتابخانه آیت‌الله مرعشی نجفی، [بی‌تا].
- کلینی، محمدبن یعقوب، الکافی، (تحقیق: علی اکبر غفاری)، چاپ چهارم، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1407.
- مجلسی، محمدباقر، بحارالأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار؟عهم؟، چاپ اول، بیروت، مؤسسة الطبع و النشر، 1410.
- __________، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، (تحقیق: هاشم رسولی محلاتی)، چاپ دوم، تهران، دار الکتب الإسلامیه، 1404.
- مکارم شیرازی، ناصر، احکام بانوان، چاپ یازدهم، قم، انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب؟عهما؟، 1428ق.
- __________، أحکام النساء، چاپ اول، قم، انتشارات مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب؟عهما؟، 1426.
- میرزای قمی، ابوالقاسم، رسائل المیرزا القمی، چاپ اول، قم، دفتر تبلیغات اسلامی _ شعبه خراسان، 1427.
- نجفی، محمدحسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، (تحقیق: عباس قوچانی _ علی آخوندی)، چاپ هفتم، بیروت، دار إحیاء التراث العربی، 1404ق.
- نوری، حسین، مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، (تحقیق: گروه پژوهش مؤسسه آل البیت)، چاپ اول، بیروت، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، 1408ق.
)