نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استان مرکزی شهرستان نراق دانشگاه ازاد اسلامی واحد نراق
2 دکترای فقه تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه
3 استاد یار دانشگاه آزادی اسلامی نراق
4 دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
چکیده
مسئولیت افراد در قبال اقدامات بی‌واسطه یا باواسطه خویش، موجب ضامن شمرده شدن عامل زیان است. روشن است که این امر به‌طور طبیعی، سبب نوعی رفتار احتیاط‌آمیز و ترک ورود به عرصه‌های مورد نیاز مثل فعالیت‌های ورزشی است که در ذات آن اقدامات پُرخطر وجود دارد. چاره‌اندیشی برای رفع این مشکل، توجه بسیاری از متصدیان و مجریان را به خود جلب نموده است. از عوامل مؤثر در رفع مسئولیت از عامل زیان، هشدار می‌باشد. این مقاله درصدد بررسی فقهی و حقوقی این مسئله است که در میان قواعد فقهی برای رفع مسئولیت از عامل زیان به چه قاعده‌ای می‌توان استناد نمود و به‌صورت کلی، حدود و قلمرو و حکم فقهی مستفاد از آن چیست؟
در پاسخ به این پرسش‌ها به‌اختصار می‌توان چنین گفت که از نگاه فقه و حقوق قاعده تحذیر قابل استناد برای رفع مسئولیت افراد در فعالیت‌های تربیتی، ورزشی، پزشکی و... است. جریان این قاعده شرایطی از جمله اعلام و انجام هشدارهای لازم و... دارد. درصورتی‌که شخصی با آگاهی از هشدارهای لازم و کافی اقدام به شرکت در مسابقات و عملیات ورزشی کند و از این ناحیه متحمل خساراتی گردد، اصل برائت ذمه حاکم بر ادله اثبات مسئولیت و رافع آن است و لذا هیچ‌گونه مسئولیت (مدنی یا کیفری) متوجه عامل غیر نمی‌باشد؛ بلکه خودش ضامن است.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
The Effect of Warning in Relieving Liability (of Educators) according to the Rules of Actions Involving Harm and Warning
نویسندگان [English]
- javad ebrahimi 2
- Alireza Entezari 3
- Ali Alavi 4
1
2 phd Al-Mustafa University
3 استاد یار دانشگاه آزادی اسلامی نراق
4 دانشیار پردیس فارابی دانشگاه تهران
چکیده [English]
The responsibility of individuals for their direct or indirect actions makes them liable for the thing leading to a loss. Obviously, this naturally leads to a kind of cautious approach and staying away from essential areas such as sports activities, which are inherently risky actions. Finding a solution to this problem has attracted the attention of many managers, CEOs and executives in charge. One of the effective factors in relieving liability from the cause of loss is pre-warning. The present article seeks to study this issue from juridical and legal perspectives. It responds to a number of questions including the following: Among the jurisprudential rules which relieve liability from the cause of the damage, what rule or maxim can be relied upon? And in general, what are the limits, domain and jurisprudential ruling derived from those rules?
In response to these questions, it can be briefly said that from the point of view of jurisprudence and law, the 'warning rule' can be cited to absolve individuals in educational, sports, medical, etc. activities. The application of this rule has conditions such as announcing and giving necessary warnings, etc. If a person participates in competitions and sports activities and suffers losses in this area despite prior knowledge and warning, the principle of innocence governs and overrules the evidence of proving responsibility. Therefore, no responsibility (civil or criminal) is on the other party, but he himself is responsible.
کلیدواژه‌ها [English]
- Warning
- responsibility
- instructor
- warning rule
- action involving harm
- ابو الحسین، احمد بن فارس بن زکریا، معجم مقائیس اللغة، قم، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1404ق.
- انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الاُصول، قم، چاپ پنجم، 1416ق.
- بجنوردی، سید محمد، قواعد فقهیه، تهران، مؤسسه عروج، چاپ سوم، 1401.
- تهانوی، محمدعلی، کشاف اصطلاحات الفنون، بیروت، مکتبه لبنان ناشرون، چاپ اول، 1996م.
- جمعی از مؤلفان، مجله فقه اهل‌بیت؟عهم؟، قم، مؤسسه دائرةالمعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل‌بیت؟عهم؟، چاپ اول، [بی‌تا].
- جوهری، اسماعیل بن حماد، «الصحاح _ تاج اللغة و صحاح العربیة»، بیروت، دار العلم للملایین، چاپ اول، 1410.
- حر عاملی، محمد بن حسن، تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، 1409ق.
- حسینی روحانی قمی، سیدصادق، فقه الصادق؟ع؟، ج18، قم، دارالکتاب مدرسه امام صادق؟ع؟، چاپ اول، 1412.
- دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه دهخدا، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم، 1377ش.
- صدر، سید محمد، ما وراء الفقه، بیروت، دار الأضواء للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، 1420ق.
- طاهری، حبیب‌الله، حقوق مدنی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ دوم، 1418.
- طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، تهران، کتابفروشی مرتضوی، چاپ سوم، 1416.
- عمید زنجانی، عباسعلی، موجبات ضمان: درآمدی بر مسئولیت مدنی و اسباب و آثار آن در فقه اسلامی، تهران، میزان، چاپ اول، 1382ش.
- فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم، نشر هجرت، چاپ اول، 1410.
- کلینی، محمدبن یعقوب، الفروع من الکافی، کتاب الدیات، دار الکتب الاسلامیه، 1407ق.
- کاتوزیان، ناصر، مسئولیت مدنی (حقوق مدنی الزام‌های خارج از قرارداد: ضمان قهری)، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ اول، 1382ش.
- محقق داماد، مصطفی، قواعد فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، چاپ دوازدهم، 1406.
- محمود عبدالرحمن، معجم المصطلحات و الألفاظ الفقهیة، بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا، نرم‌افزار اصول الفقه مرکز کامپیوتری علوم اسلامی.
- مصباح، محمدتقی، فلسفه اخلاق، تهران، شرکت چاپ و نشر بین‌الملل، چاپ اول، 1381ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، استفتاءات جدید، قم، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب؟عهما؟، چاپ دوم، 1427.
- __________، أنوار الفقاهة _ کتاب البیع، قم، انتشارات مدرسة الإمام علی بن ابی‌طالب؟عهما؟، چاپ اول، 1425ق.
- __________، القواعد الفقهیة، قم، مدرسه امام امیرالمؤمنین؟ع؟، چاپ سوم، 1411.
- مقدادی، محمد مهدی، مبانی فقهی و حقوقی مسئولیت مدنی ورزشکاران، چاپ اول، قم، انتشارات دانشگاه مفید، 1393ش.
- مراغی، سیدمیرعبدالفتاح بن علی حسینی، العناوین الفقهیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، چاپ اول، 1417.
- واسطی زبیدی حنفی، محب‌الدین سید محمد مرتضی حسینی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت، دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، 1414ق.
نرم‌افزارو وبگاه
(جامع فقه اهل البیت(، نسخه2، قم: مرکز کامپیوتری علوم اسلامی.
جامع اصول الفقه، قم: مرکز کامپیوتری علوم اسلامی.
http://www.ghavanin.ir/PaperDetail.asp?id=295
(مصدق، محمد، شرایط و موانع مسئولیت کیفری از منظر قانون مجازات اسلامی مصوب 1392
articleType/ArticleView/articleId/45710/categoryId/380/ تاریخ مراجعه به سایت 27/دی ماه/1399)
)