نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
حوزه علمیه قم
چکیده
مشهور فقیهان معتقدند انسان تا بلوغ تکلیفی ندارد و بدین‌سان فتوا داده‌اند اگر کودکان نابالغ مسلمان (چه مسلمان‌زاده باشند و چه کافرزاده باشند و خود شهادتین گفته و مسلمان شده باشند) مرتد شوند، احکام ارتداد متوجه آنان نخواهد بود. شیخ طوسی و برخی فقیهان متاخر معتقدند چنان کودکی حکم مرتد خواهد داشت. بسیاری از فقیهان پیشین و معاصر قائل به تفصیل شده و معتقدند حکم جزائی ارتداد یعنی قتل یا استتابه متوجه ایشان نیست و به جهت حدیث رفع‌القلم مرتفع است اما احکامی چون نجاست بر این ارتداد مترتب است. پژوهۀ فرارو از مقتضای امتنانی حدیث رفع القلم، ضرورت رفع نجاست نیز استفاده کرده و معتقد است نباید پنداشت نجاست مربوط به تکلیف غیر است و در نتیجه خارج از نطاق رفع القلم است؛ زیرا این حکم پیش و بیش از آنکه مربوط به دیگران باشد، محدویت‌های زیادی برای خود کودک ایجاد می‌کند و رفع آن، مخالف امتنان بر غیر نیز نیست.
کلیدواژه‌ها
موضوعات
عنوان مقاله [English]
Analysis of the Jurisprudential Rules of Apostasy of Children Nearing Puberty
نویسنده [English]
- mostafa hamedani
h.q
چکیده [English]
Muslim jurists generally believe that man has no obligation to fulfill before hitting puberty. Thus, they have stated in their verdicts that the rules of apostasy do not apply to children who apostatize before attaining puberty irrespective of whether they were born to Muslim parents or converted to Islam and took the Shahadah and later apostatized. Al-Shaykh al-Tūsi and some recent scholars maintain that such a child is treated as an apostate. Many earlier and contemporary scholars are divided in their opinions in this regard saying the penal laws of apostasy i.e. murder and making the child to repent, do not apply to him because he is under no obligation as long as he has not attained puberty. However, other rules such as ritual impurity apply to him. In other words, he is considered impure as an apostate. The present research concludes that since a child is not under any religious obligation, he is therefore considered pure. Meanwhile, it stresses that impurity has nothing to do with someone being under obligation; it is beyond the framework of being under obligation. That is because this ruling creates more restriction for the child before it is related to others.
کلیدواژه‌ها [English]
- apostasy
- child
- pre-pubescent child
- child jurisprudence
- rules of apostasy
- آملی، میرزا محمدتقی، مصباح الهدی فی شرح العروة الوثقی، مؤلف، تهران، چاپ اول، 1380ق.
- ابن ادریس، محمد بن منصور بن احمد، السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق.
- ابن حنبل، أبوعبدالله أحمد بن محمد، مسند الإمام أحمد بن حنبل، تحقیق شعیب الأرنؤوط _ عادل مرشد، إشراف د عبدالله بن عبدالمحسن الترکی، مؤسسة الرسالة، چاپ اول، 1421ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، چاپ سوم، 1414ق.
- أبو یعلی موصلی، أحمد بن علی، مسند أبی یعلی، تحقیق حسین سلیم أسد، دار المأمون للتراث _ دمشق، چاپ اول، 1404ق.
- اراکی، محمدعلی، کتاب البیع، مؤسسه در راه حق، قم، چاپ اول، 1415ق.
- اردبیلی، احمد بن محمد، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1403ق.
- __________ ، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1403ق.
- امامی، سید حسن، حقوق مدنی، انتشارات اسلامیة، تهران، ایران، 1384ش.
- امامی خوانساری، محمد، الحاشیة الثانیة علی المکاسب، [بی‌نا، بی‌تا].
- انصاری، مرتضی بن محمد، کتاب الطهارة، کنگره جهانی بزرگداشت شیخ اعظم انصاری، قم، چاپ اول، 1415ق.
- جوهری، اسماعیل بن حماد، الصحاح، بیروت، چاپ اول، 1376ق.
- __________ ، صحاح اللغة، بیروت، چاپ اول، 1376ق.
- حاکم نیشابوری، محمد بن عبدالله، المستدرک علی الصحیحین، تحقیق مصطفی عبدالقادر عطا، دار الکتب العلمیة، بیروت، چاپ اول، 1411ق.
- حلّی، حسن بن یوسف بن مطهر اسدی، نهایة الإحکام فی معرفة الأحکام، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، قم، چاپ اول، 1419ق.
- __________ ، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، قم، دفتر انتشارات اسلامی، 1410ق.
- __________ ، تحریر الأحکام الشرعیة، مؤسسه امام صادق؟ع؟، قم، چاپ اول، 1420ق.
- حلّی، حسین، دلیل العروة الوثقی، مطبعة النجف، نجف اشرف، چاپ اول، 1379ق.
- حلّی، جعفر بن حسن، شرائع الإسلام، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، 1408ق.
- حلی، حسن بن یوسف، إرشادالأذهان، قم، انتشارات اسلامی، 1410ق.
- سیفی مازندرانی، علی‌اکبر، دلیل تحریر الوسیلة _ أحکام الأسرة، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی؟ق؟، تهران، چاپ اول، 1429ق.
- شبیری زنجانی، سید موسی، کتاب نکاح، مؤسسه پژوهشی رأی‌پرداز، قم، چاپ اول، 1419هـ‍ق.
- شهید اول، محمد بن مکی، البیان، نشر محقق، قم، چاپ اول، 1412ق.
- __________ ، الدروس الشرعیة فی فقه الإمامیة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1417ق.
- شهید ثانی، زین الدین بن علی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، کتابفروشی داوری، قم، چاپ اول، 1410ق.
- __________ ، مسالک الأفهام إلی تنقیح شرائع الإسلام، مؤسسة المعارف الإسلامیة، قم، چاپ اول، 1413ق.
- صدوق، محمد بن علی، من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ دوم، 1413ق.
- طباطبائی، سید علی بن محمد، ریاض المسائل، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، قم، چاپ اول، 1418ق.
- طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، المبسوط فی فقه الإمامیة، المکتبة المرتضویة لإحیاء الآثار الجعفریة، تهران، چاپ سوم، 1387ق.
- __________ ، تهذیب الأحکام، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
- __________ ، الخلاف، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1407ق.
- __________ ، النهایة فی مجرد الفقه و الفتاوی، دار الکتاب العربی، بیروت، چاپ دوم، 1400ق.
- __________ ، رجال الطوسی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، چاپ سوم، 1373ش.
- __________ ، فهرست کتب الشیعة و أصولهم و أسماء المصنّفین و أصحاب الأصول، مکتبة المحقق الطباطبائی، قم، چاپ اول، 1420ق.
- عاملی، سید جواد بن محمد، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّمة، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1419ق.
- فاضل هندی، محمد بن حسن، کشف اللثام و الإبهام عن قواعد الأحکام، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1416ق.
- فخر المحققین، محمد بن حسن بن یوسف، إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ اول، 1387ق.
- فیومی، احمد بن محمد، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر للرافعی، قم، چاپ دوم، 1414ق.
- کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی _ اختیار معرفة الرجال، مؤسسة آل البیت؟عهم؟، قم، چاپ اول، 1363ش.
- کلینی، ابو جعفر محمد بن یعقوب، الکافی، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق.
- مجلسی، محمدباقر، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ دوم، 1404ق.
- __________ ، ملاذ الأخیار فی فهم تهذیب الأخبار، منشورات مکتبة آیةالله مرعشی نجفی، قم، چاپ اول، 1406ق.
- محقق، سبزواری، محمد باقر بن محمد مؤمن، کفایة الأحکام، دفتر انتشارات اسلامی، قم، چاپ اول، 1423ق.
- محقق همدانی، آقا رضا بن محمد هادی، مصباح الفقیه، مؤسسة الجعفریة لإحیاء التراث و مؤسسة النشر الإسلامی، قم، چاپ اول، 1416ق.
- مکارم شیرازی، ناصر، کتاب النکاح، انتشارات مدرسه امام علی بن ابی‌طالب؟عهما؟، قم، چاپ اول، 1424ق.
- موسوی اردبیلی، سیدعبدالکریم موسوی، فقه الحدود و التعزیرات، مؤسسة النشر لجامعة المفید؟ره؟، قم، چاپ دوم، 1427ق.
- موسوی خویی، سیدابوالقاسم، مصباح الفقاهة، قم، انصاریان، 1417ق.
- __________ ، معجم رجال الحدیث، قم، مرکز نشر الثقافة، 1372ش.
- __________ ، موسوعة الإمام الخوئی، مؤسسة إحیاء آثار الإمام الخوئی؟ره؟، قم، چاپ اول، 1418ق.
- میرداماد، محمدباقر بن محمد، الرواشح السماویة فی شرح الأحادیث الإمامیة، دار الخلافة، قم، چاپ اول، 1311ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، مؤسسة النشر الاسلامی، قم، چاپ ششم، 1365ش.
- نجفی، محمد حسن، جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام، دار إحیاء التراث العربی، بیروت، هفتم، 1404ق.
- نراقی، مولی احمد بن محمد مهدی، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، مؤسسه آل البیت؟عهم؟، قم، چاپ اول، 1415ق.
- همدانی، مصطفی، «حکم فقهی تحصیل معرفت بر کودکان ممیز پیش از بلوغ»، مجله مطالعات فقه تربیتی، پاییز و زمستان 1396، ش8، ص65 _ 90.
- یزدی طباطبائی، سید محمد کاظم، العروة الوثقی، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات، بیروت، چاپ دوم، 1409ق.
- یزدی طباطبائی، سید محمد کاظم، حاشیة المکاسب، مؤسسه اسماعیلیان، قم، چاپ دوم، 1421ق.
)