مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار فقه و اصول جامعة المصطفی العالمیة

2 دانش آموز دکتری گروه فقه تربیتی، جامعه المصطفی العالمیه،پاکستان

چکیده

تربیت اسلامی ساحت‌های مختلفی دارد و تربیت عبادی یکی از مهم‌ترین این ساحات است. تربیت عبادی عبارت است از: آموزش عبادات و کیفیت آن‌ها و تلاش برای ایجاد روحیه پرستش و نیایش در متربی به‌گونه‌ای‌که به انجام مناسک و تکالیف عبادی متعهد شود. رفق و مدارا یکی از مباحث مهم تربیتی است. این نوشتار در صدد پاسخ به این سؤال می‌باشد که آیا والدین در تربیت عبادی فرزندان رفق و مدارا را رعایت بکنند یا خیر؟ حکم رفق و مدارا از نظر شرع مقدس اسلام در تربیت عبادی وجوبی است یا رجحانی؟ این پژوهش در قالب روش توصیفی، تحلیلی و اجتهادی با محوریت منابع روایی اثبات می‌کند که والدین در تربیت عبادی فرزندان باید رفق و مدارا را رعایت بکند رفق و مدارا در تربیت، بذاته منافاتی با مراتبی از قاطعیت در بعضی از مراحل تربیت ندارد، بلکه اصل اوّلی این است که با وجود ایستادگی و پایبندی به قوانین، نرمش و انعطاف جریان داشته باشد.

تازه های تحقیق

این پژوهش در قالب روش توصیفی، تحلیلی و اجتهادی با محوریت منابع روایی اثبات می‌کند که والدین در تربیت عبادی فرزندان باید رفق و مدارا را رعایت بکند رفق و مدارا در تربیت، بذاته منافاتی با مراتبی از قاطعیت در بعضی از مراحل تربیت ندارد، بلکه اصل اوّلی این است که با وجود ایستادگی و پایبندی به قوانین، نرمش و انعطاف جریان داشته باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Compassion and tolerance in the devotional education of children

نویسنده [English]

  • Muhammad latif mutahari 2

1

2 Doctoral student of the Department of Educational Jurisprudence, Al-Mustafa International University.Pakistan

چکیده [English]

Islamic education has different areas and religious education is one of the most important of these areas. Worship training is: teaching worship and its quality and trying to create a spirit of worship and prayer in the teacher so that he commits to perform rituals and duties. Compassion and tolerance is one of the most important educational issues. This article seeks to answer the question of whether parents should observe kindness and tolerance in the upbringing of their children or not.
Is the ruling of kindness and tolerance in the view of the holy Shari'a of Islam in religious education obligatory or preferable? This research in the form of descriptive, analytical and ijtihad methods with the focus on narrative sources proves that parents should observe kindness and tolerance in the religious education of their children.
Compassion and tolerance in education do not in themselves contradict the degree of determination in some stages of education, but the first principle is that despite standing and adhering to the rules, there should be softness and flexibility.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Right
  • homework
  • Fiqh
  • Requirement
  • education and training
  • Method
منابع
1. ابن‌ابی‌الحدید، عبدالحمید بن هبة الله، شرح نهج البلاغه، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی، 1404ق.
2. ابن‌شهر آشوب، مناقب آل ابی‌طالب، قم: مؤسسه انتشارات علامه، 1379ق.
3. ابن‌منظور، لسان العرب، بیروت: داراحیاءالتراث العربی، 1416.
4. احمد بن ابی یعقوب، یعقوبی، تاریخ یعقوبی، ]بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا[.
5. احمدی میانجی، علی، مکاتیب الأئمة؟عهم؟، محقق فرجی، مجتبی، قم: دار الحدیث، چاپ اول، 1426ق.
6. اصغر ناظم زاده، تجلی امامت، ]بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا[.
7. اعرافی و موسوی، فقه تربیتی، مبانی و پیش‌فرض‌ها، مؤسسه فرهنگی و هنری اشراق و عرفان.
8. آمدی، عبدالواحد بن محمد تمیمی؛ غررالحکم ودررالکلم، قم: انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی قم، 1366ش.
9. قریشی، باقر شریف، النظام التربوی فی الاسلام، ]بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا[.
10.برقی، احمدبن محمدبن خالد، المحاسن، دارالکتب الإسلامیة، چ دوم، قم: 1371 ق.
11.بیهقی، ابوبکر احمد بن حسین، شعب الایمان، بیروت: دارالفکر، چ اول، 1424ق.
12.خسروی حسینی، غلام‌رضا، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن با تفسیر لغوی و ادبی قرآن، ]بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا[.
13.تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: مصطفی درایتی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ اول، 1366ش.
14.جعفی، مفضل بن عمر، توحید مفضل، ترجمه علامه مجلسی، تهران: کتابخانه صدر، ]بی‌تا[.
15.جعفری، یعقوب، کوثر، ]بی‌جا، بی‌تا[.
16.حر عاملی، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت، 1409ق.
17.حلی، حسن بن یوسف، الخلاصة للحلی، قم: دار الذخائر1411ق.
18.خمینی، سید روح‌الله، شرح حدیث جنود عقل و جهل، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، چاپ سوم، 1378.
19.خوئی موسوی، سید ابوالقاسم، معجم الرجال الحدیث، قم: مرکز نشر آثار شیعه1410ق.
20.راغب اصفهانی، معجم مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالتعارف، تحقیق ندیم مرعشی، دارالکاتب العربی، ]بی‌تا[.
21.سید محمدباقر حجتی، اسلام و تعلیم و تربیت، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1385.
22.شهید ثانی، زین‌الدین بن علی، منیة المرید، مکتب الإعلام الإسلامی، قم: چاپ اول، 1409ق.
23.شیخ صدوق، الخصال، محقق، مصحح، غفاری، علی‌اکبر، قم: دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، 1362ش.
24.شیخ طوسی، الامالی، قم: دار الثقافة، 1414ق.
25.صالح بن عبدالله بن حمید، موسوعة النضرة النعیم فی مکارم أخلاق الرسول الکریم؟ص؟، دار الوسیلة، جده: چاپ چهارم، 1426ق.
26.صدوق، محمد بن علی بن‌بابویه، الأمالی، انتشارات اعلمی، بیروت: چاپ پنجم، 1362ش.
27.صدوق، محمّد بن علی بن بابویه؛ معانی الأخبار، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، ]بی‌تا[.
28.طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، قم: انتشارات جامعه مدرسین، 1417ق.
29.طوسی، محمد بن الحسن، الأمالی، دار الثقافة، قم: چاپ اول، 1414ق.
30.علامه طباطبائی، سنن النبی، ]بی‌تا، بی‌جا[.
31.فتال نیشابوری، محمد بن احمد؛ روضة الواعظین وبصیرة المتعظین، قم: انتشارات رضی، چاپ اول، 1375ش.
32.فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، قم: انتشارات هجرت، 1410ق.
33.مشایخی، شهاب الدین، «اصول تربیت از دیدگاه اسلام»، فصلنامه حوزه و دانشگاه، شماره 32.
34.عابدی، لطفعلی، «اصول تربیت در اسلام (با تکیه بر قرآن کریم)»، فصلنامه مصباح، شماره 36.
35.ملکی، حسن، «اصول تعلیم و تربیت اسلامی از دیدگاه شهید مطهری؟ره؟»، فصلنامه مصباح، شماره 50.
36.فلسفی، محمدتقی، شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ]بی‌تا[.
37.فیض کاشانی، ملامحسن، محجة البیضاء، تصحیح علی‌اکبر غفاری، مکتب النشر الاسلامی، چاپ چهارم، 1419ق.
38.کشی، محمد بن عمر، رجال الکشی، انتشارات دانشگاه مشهد، 1348ش.
39.کلینی، محمد بن یعقوب، کافی، محقق، مصحح، غفاری، علی‌اکبر، آخوندی، محمد، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.
40.گروه علوم تربیتی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، مجموعه مقالات تربیتی، قم: مؤسسه امام خمینی، 1388.
41.گروه نویسندگان، تربیت دینی در جامعه اسلامی معاصر، قم: مؤسسه امام خمینی، 1388، اول.
42.گروه نویسندگان، فلسفه تعلیم و تربیت، قم: دفتر همکاری حوزه و دانشگاه، 1384، هفتم.
43.لیثی واسطی، علی،عیون الحکم و المواعظ، مصحح حسنی بیرجندی، حسین، قم: دار الحدیث، چاپ اول، 1376ش.
44.مازندرانی، ملا صالح، شرح الکافی، تهران: المکتبة الإسلامیة، اول، 1382 ه‍ق.
45.متقی هندی، علاء الدین علی بن حسام، کنز العمال، داراحیاء التراث العربی، بیروت: چاپ اول، 1413ق.
46.مجلسی، محمدباقر، محقق، مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، مصحح، رسولی محلاتی، هاشم، تهران: دار الکتب الإسلامیة، چاپ دوم، 1404ق.
47.زبیدی محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: لبنان، دار مکتبة الحیاة، ]بی‌تا[.
48.فلسفی محمدتقی، شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق، ]بی‌جا، بی‌نا، بی‌تا[.
49.محمدرضا طباطبائی، صرف ساده، قم: دارالعلم، 1361.
50.مدرسی، سید محمدتقی، تفسیر هدایت، گروه مترجمان، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1377ش.
51.مرتضی مطهری، مجموعه آثار، قم: صدرا، چاپ یازدهم، 1383.
52.مشکاة الانوار، مطابق نقل انوار البهیه، ]بی‌جا، بی‌تا[.
53.مفید، محمد بن محمد، الأمالی، کنگره شیخ مفید، قم: چاپ اول، 1413ق.
54.نجاشی، احمد بن علی، رجال نجاشی، قم: انتشارات جامعه مدرسین قم، 1407ق.
55.نراقی، محمد مهدی، جامع السعادات، منشورات جامعه النجف، 1383ق.
56.نوری، میرزاحسین، مستدرک الوسائل ومستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل‌البیت؟عهم؟، چاپ ‌اول، 1408 هـ ‌ق.
57.واسطی زبیدی، محب‌الدین سید محمد مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، محقق، مصحح، شیری، علی، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، چاپ اول، 1414ق.