مطالعات فقه تربیتی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی المصطفی

2 استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه فرهنگیان

3 دانش‌آموخته حوزه علمیه قم

چکیده

استفاده از روش‌های تعقل و تفکر در تربیت دینی فرزندان، موضوعی است که پژوهش حاضر کوشیده حکم فقهی آن را بررسی نماید. برای این منظور پس از مفهوم‌شناسی، سراغ ادله عقلی و نقلی رفته است. دلیل عقلی بر وجوب استفاده از روش‌ها در تربیت دینی دلالت می‌کند. زیرا عقل بر وجوب شناخت خدا و تکالیف او حکم می‌کند و راه این شناخت را هم منحصر در تعقل و خردورزی می‌داند. آیات و روایات دلالت بر استحباب مؤکد استفاده از این روش‌ها دارند، ولی با انضمام دلیل عقلی و بر اساس قانون ملازمه حکم عقل و شرع، استفاده وجوب از آیات و روایات نیز خالی از وجه نیست. ازاین‌رو می‌توان گفت: زمینه‌سازی و دعوت فرزندان به خردورزی درباره موضوعاتی که قرآن کریم تعیین کرده و با لحاظ «آیه» بودن این موضوعات، در حدّی که سبب تحقق بینش الهی در فرزندان شده و موجبات تربیت دینی آنان را فراهم سازد، واجب است.

تازه های تحقیق

زمینه‌سازی و دعوت فرزندان به خردورزی درباره موضوعاتی که قرآن کریم تعیین کرده و با لحاظ «آیه» بودن این موضوعات، در حدّی که سبب تحقق بینش الهی در فرزندان شده و موجبات تربیت دینی آنان را فراهم سازد، واجب است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله [English]

Jurisprudential study of the use of methods of reasoning and thinking in the religious education of children

نویسنده [English]

  • Mohammad Kazem Mobaleg 3

1

2

3 PhD Student

چکیده [English]

The use of reasoning and thinking methods in the religious education of children is a subject that the present study has tried to examine its jurisprudential ruling. For this purpose, after semantics, he has gone to rational and narrative arguments. Rational reason indicates the necessity of using methods in religious education. Because the intellect rules on the necessity of knowing God and His duties, and considers the way of this knowledge to be limited to reason and rationality.
Verses and narrations indicate the emphatic recommendation of using these methods, but with the inclusion of rational reason and according to the law associated with the rule of reason and sharia, the obligatory use of verses and narrations is not empty. It is obligatory on the subjects that the Holy Qur'an has determined and in terms of the "verse" of these subjects, to the extent that it causes the realization of the divine vision in the children and provides the means for their religious education.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rational cognition
  • Rational judgment
  • Invitation to reason and thinking
  • Jurisprudential ruling
منابع
1. شریف رضی، محمدبن حسن، نهج البلاغه (صبحی صالح)، قم: نشر هجرت، چاپ اول، 1414ق.
2. أزدی، عبدالله بن محمد، کتاب الماء، تهران: مؤسسه مطالعات تاریخ پزشکی، چاپ اول، 1387ش.
3. ابن‌فارس، احمدبن فارس، معجم مقاییس اللغه، قم: مکتب الاعلام الاسلامی، چاپ اول، 1404ق.
4. ابن میثم بحرانی، میثم بن علی، قواعد المرام فی علم الکلام، قم: مکتبه آیت‌الله مرعشی، چاپ دوم، 1406ق.
5. ابوالصلاح حلبی، تقی‌الدین، تقریب المعارف، قم: الهادی، 1404ق.
6. اعرافی، علیرضا، تربیت فرزند با رویکرد فقهی، تحقیق و نگارش: سید نقی موسوی، قم: مؤسسه اشراق و عرفان، چاپ اول، 1393ش.
7. اعرافی، علیرضا، فقه تربیتی 1 (مبانی و پیش فرض ها)، تحقیق و نگارش: سید نقی موسوی، قم: مؤسسه اشراق و عرفان، چاپ اول، 1391ش.
8. انصاری شیرازی، قدرت الله و دیگران، موسوعة أحکام الأطفال و أدلتها، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار؟عهم؟، چاپ اول، 1429ق.
9. انصاری، مرتضی، فرائدالاصول، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ]بی‌تا[.
10.انوری، حسن و همکاران، فرهنگ بزرگ سخن، تهران: انتشارات سخن، چاپ اول، 1381ش.
11.تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم: دفتر تبلیغات، چاپ اول، 1366ش.
12.جوادی آملی، عبدالله، زن در آینه جمال و جلال، قم: اسراء، چاپ بیست و نهم، 1398ش.
13.حائری طباطبائی، سید علی، ریاض المسائل فی تحقیق الاحکام بالدلائل، تحقیق: محمد بهره‌مندی و دیگران، قم: آل‌البیت‌؟عهم؟، چاپ اول، 1418ق.
14.حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت‌؟عهم؟، چاپ اول، 1409ق.
15.حلبی، ابوالصلاح، تقریب المعارف، قم: الهادی، 1404ق.
16.حلّی، علامه، حسن بن یوسف، مختلف الشیعه فی احکام الشریعه، قم: جامعه مدرسین، چاپ دوم، 1413ق.
17.__________ ، الباب الحادی عشر، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی، 1365ش.
18.__________ ، نهج الحق و کشف الصدق، قم: دار الهجره، 1407ق.
19.__________ ، انوارالملکوت، قم: الشریف الرضی، چاپ دوم، 1363.
20.خوئی موسوی، سید ابوالقاسم، صراط النجاه (المحشّی)، تحقیق: موسی مفیدالدین و دیگران، قم: مکتب نشر المنتخب، چاپ اول، 1416ق.
21.خمینی موسوی، روح الله، تحریرالوسیله، قم: مؤسسه مطبوعات دارالعلم، چاپ اول، ]بی‌تا[.
22.دهخدا، علی‌اکبر، لغت‌نامه، ج9، تهران: چاپ سیروس، 1336ش.
23.رهنمایی، سید احمد، «میزگرد تعلیم و تربیت دینی»، فصلنامه معرفت، سال 8، شماره 32، بهمن و اسفند 1378.
24.شریف مرتضی، علی بن حسین (علم الهدی)، جمل العلم و العمل، نجف اشرف، مطبعة الآداب، چاپ اول، 1387ق.
25.شریف مرتضی، علی بن حسین (علم الهدی)، الذخیره فی علم الکلام، قم: مؤسسه نشر اسلامی، چاپ اول، 1411ق.
26.صدرالمتألهین، محمدبن ابراهیم (ملا صدرا)، الحکمة المتعالیه فی الاسفار الاربعة، قم: طلیعه نور، چاپ دوم، 1428ق.
27.طباطبائی، محمد حسین، اصول فلسفه و روش رئالیسم، شرح: مرتضی مطهری، تهران: صدرا، چاپ بیست‌وچهارم، 1395.
28.طباطبائی، محمد حسین، المیزان، قم: اسماعیلیان، چاپ دوم، ]بی‌تا[.
29.طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دارالمعرفه، 1408ق.
30.طریحی، فخر‌الدین بن محمد، مجمع البحرین، تهران: مرتضوی، چاپ سوم، 1375.
31.عاملی، محمدبن مکی (شهید اول)، الألفیه والنفلیه، قم: مرکز نشر اسلامی، 1408ق.
32.عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق اللغه، بیروت: دار الآفاق الجدیده، چاپ اول، 1400ق.
33.عمیدالدین بن عبدالمطلب، اشراق اللاهوت فی نقد شرح الیاقوت، تهران: میراث مکتوب، چاپ اول، 1381.
34.فاضل مقداد، اللوامع الالهیه فی المباحث الکلامیه، تحقیق: شهید قاضی طباطبائی، قم: دفتر تبلیغات اسلامی، چاپ دوم، 1422ق.
35.فراهیدی، خلیل بن احمد، کتاب العین، قم: نشر هجرت، 1409ق.
36.قائمی مقدم، محمدرضا، روش‌های آسیب‌زا در تربیت از منظر تربیت اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ سوم، 1385ش.
37.کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران: دار الکتب الاسلامیة، چاپ چهارم، 1365ش.
38.مصباح یزدی، محمد تقی، فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی، قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی؟ره؟، چاپ دوم، 1391ش.
39.مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، 1368ش.
40.مطهری، مرتضی، ده گفتار، تهران: صدرا، 1398ش.
41.مطهری، مرتضی، مجموعه آثار2، قم: صدرا، چاپ یازدهم، 1383ش.
42.نجاشی، احمدبن علی، رجال نجاشی، قم: دفتر انتشارات اسلامی، 1407ق.
43.ورّام بن أبی‌فارس، مسعود بن عیسی، مجموعه ورّام، آداب و اخلاق در اسلام، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی، چاپ اول، 1369ش.