نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دانشگاه آزاد اسلامی تهران مرکز و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی قزوین
2 استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
چکیده
خانواده یکی از نهادهای مهم اجتماعی است که کانون ایجاد رابطه‌ای متداوم و توأم با انس و الفت برای زوجین و محل تشکیل شخصیت فردی و اجتماعی کودکان است. پدیده چندهمسری یا تعدد زوجات یکی از معضلات گریبانگیر خانواده است که در طول تاریخ به نسبت فرهنگ‌های مختلف، ظهور و بروز متفاوتی داشته است. اسلام از همان ابتدا کوشید تا مبتنی بر دستور قرآنکریم، ضمن تحدید روند افسار گسیخته چندهمسری و حفظ کرامت زن، ترجمان درستی از شرایط تعدد زوجات و کیفیت خانواده ارائه دهد.
در حمایت از چندهمسری، از رعایت عدالت سخن بسیار گفته‌اند. مقاله حاضر درصدد معیارسنجی این موضوع در چارچوب سایر قواعد و ضوابط فقهی به ویژه تعلیق آن با مسئله حمایت از دختران و زنان بیسرپرست و حاکمیت قاعده لاضرر است. تبیین جایگاه این نهاد فقهی - حقوقی میتواند راهکار مناسبی برای رفع بسیاری از معضلات اجتماعی و پارهای از بنبستهای خانوادگی باشد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Critique and study of the phenomenon of polygamy according to the Quranic concepts and the harmless rule
نویسنده [English]
- Zahra Fehressti 2
1
2 Assistant Professor, Department of Jurisprudence and Fundamentals of Islamic Law, Islamic Azad University, Central Tehran Branch, Tehran, Iran
ابوالفتح رازی، حسین بن علی محمد بن احمد الخزاعی النیشابوری، روض الجنان و روح
الجنان فی تفسیر القرآن، مشهد، بنیاد پژوهشهای اسالمی آستان قدس، 13۳۱.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول، قم، چاپ دوم، 1333.
ابن بابویه، محمد بن علی، من ال یحضره الفقیه، قم، چاپ دوم، 1۱13ق.
اسعدی، محمد، قاعده منع استیالی کفار بر مسلمانان، قم، آیین احمد ،چاپ اول، 1391.
بندرریگی، محمد، منجد الطالب، انتشارات اسالمی، 13۳۱.
حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، قم، چاپ اول، 1۱19ق.
حکیمپور، محمد، حقوق زن در کشاکش سنت و تجدد،تهران، نغمه نور اندیش، چاپ دوم، 138۱.
حمیری، عبدالله بن جعفر، قرب اإلسناد، قم، چاپ اول، 1۱13ق.
خواجه بمی، محمدحسین، عدالتمداری در تعدد زوجات از منظر متون اسالمی، فصلنامه
علمی ترویجی در حوزه اخالق، 139۳.
خمینی، سید روحالله، الرسائل، قم، انتشارات اسماعیلیان، چاپ سوم، 1۱11ق.
رمضان نرگسی، رضا، بازتاب چندهمسری، فصلنامه شورای فرهنگی و اجتماعی زنان، 138۱ .
صفایی، سید حسین و امامی، اسدالله، مختصر حقوق خانواده، تهران، نشر میزان، 139۱.
طاهری، حبیبالله، قواعد فقه، قم، دفتر انتشارات اسالمی، 138۳.
طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدجواد حجتی کرمانی و محمدعلی
کرامی قمی، نشر بنیاد علمیو فکری عالمه طباطبایی، 133۱.
طریحی، فخرالدین بن محمد، مجمع البحر ین، تهران، چاپ سوم، 13۳۱.
طوسی، محمد بن الحسن، تهذیب األحکام )تحقیق خرسان(، تهران، دار الکتب اإلسالمیة،
چاپ چهارم، 1۱1۳ق.
عرب، سعید و دانشمند، بدرالسادات و پودینه، زهرا و ثامتی، ناهید و میرگل، احمد و باباخانلو،
اشرف، بررسی میزان بهزیستی روانشناختی و سازگاری زناشویی و رضایت از زندگی بین
خانوادههای چندهمسری و تکهمسری، فصلنامه مشاوره و روان درمانی خانواده، 1393.
نقد و بررسی پدیده چندهمسری با توجه به مفاهیم قرآنی و قاعده الضرر 27
فقهی، رسول، زن در اندیشه اسالم، تهران، احسان، 1383.
قرشی، سید علیاکبر، قاموس قرآن، تهران، دارالکتب االسالمیه، 13۳3.
قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، قم، دارالکتاب، چاپ سوم، 1۱1۱ق.
کاشانی، مال فتحالله، منهج الصادقین فی الزم المخالفین، تهران، کتابفروشی اسالمیه، چاپ
دوم، بیتا.
کریستینسن، آرتور، ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، دنیای کتاب، 13۳۳.
کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، تهران، اسالمیه، چاپ چهارم، 1۱1۳ق.
مجاهد، عزیزالله؛ بیرشک، بهروز، وضعیت رفتاری کودکان و سالکت روانی والدین در
خانوادههای چندهمسری، مجله اندیشه و رفتار، سال نهم، 1382.
مجلسی، محمدباقر بن محمدتقی، بحار األنوار، بیروت، چاپ دوم، 1۱13ق.
محقق داماد، سید مصطفی، قواعد فقه بخش مدنی، مرکز نشر علوم اسالمی، تهران، چاپ
دوازدهم، 138۱.
محمدتقیزاده، مهدیه، حمید سوها، زهرا، آسیبشناسی مسئله تعدد زوجات در حقوق و رویه
قضایی ایران، فصلنامه زن در فرهنگ و هنر، 1393.
محمدی، ابوالحسن، قواعد فقه، تهران، نشر میزان، 1382.
مشکینی اردبیلی، علی، مصطلحات الفقه و معظم عناوینه الموضوعه، قم، نشر الهادی، 1۱28ق.
مطهری، مرتضی، مجموعه آثار، تهران، صدرا، 1383.
مکارم شیرازی، ناصر، تفسیرنمونه، همکاران، تهران، دار الکتب اإلسالمیة، چاپ چهل ویکم، 138۱.
ــــــــــ، القواعد الفقهیه، قم، مدرسه علی ابن ابیطالب، 13۳9.
مهریزی، مهدی، شخصیت و حقوق زن در اسالم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1382.
نجاریان، فرزانه، عوامل موثر در کارآیی خانواده )بررسی ویژگیهای روان سنجی مقیاس
سنجش خانواده(، پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی مشاوره دانشگاه آزاد اسالمی واحد
رودهن، 13۳۱.
AL-Sherbiny, Ahmad (2005), " The Case of first wife in polygamy". Arab pPynet
Journal. No8. November.
Merriam - Webstert (2000), "Collegiate dictionary", Tehran: Ebteda
)