نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار گروه معارف اسلامی و علوم تربیتی دانشگاه امام صادق (ع)
2 دانشیار گروه فقه و حقوق دانشگاه امام صادق ع
چکیده
پژوهش حاضر به هدف بررسی «حرمت اذلال نفس» به مثابه یک قاعده فقهی و واکاوی دلالت‌های تربیتی آن نگاشته شده است. مطالعات نشان می‌دهد که با وجود جایگاه ویژه قواعد فقهی در تفریع و تطبیق احکام؛ هنوز قواعدی هستند که استخراج و اصطیاد نشده و یا در میان فقها به عنوان یک قاعده فقهی شهرت نیافته‌اند. یکی از این موارد «حرمت اذلال نفس» است. این پژوهش به روش اسنادی – کتابخانه‌ای و به صورت توصیفی - تحلیلی انجام گرفته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که حرمت اذلال نفس، هم تحت عنوان یک قاعده فقهی در حوزه فقه فردی و حاکمیتی قرار می‌گیرد و هم به عنوان یک اصل تربیتی پیش‌گیرانه در دو بعد فردی و اجتماعی مطرح می‌شود. دلالت‌های تربیتی مستنتج از این امر عبارتند از: ضرورت سازواری متربیان با فطرت انسانی، اصل تربیتی خوداجتنابی در برابر رذایل اخلاقی، اصل حریت و آزادگی، اصل عزت اجتماعی و حفظ اقتدار ملی است.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Educational implications of the sanctity of self-deprecation as a jurisprudential rule
نویسنده [English]
- Niko Dialemeh 1
1 Associate Professor, Department of Islamic Education and Educational Sciences, Imam Sadegh University
2
آقا جمال خوانساری، محمد بن حسین، بح آقه و هلشادین خ ش خه ی رب غب شاحکم و
د شاکام، تهران، دانشگاه تهران، 1366.
ابن بابویه، محمد بن علی، ن الیحضب شافر ع، تهران،علمیه اسالمیه، بیتا.
ابن براج، سعدالدین ابوالقاسم )قاضی ابن براج(، و شهبشافرع، بیروت، دارالکتب االسالمیه، بیتا.
ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، حفشاتر ل منآل شابم ل، قم، جامعه مدرسین، 1363ق.
اردبیلی، احمد بن محمد )مقدس اردبیلی(، ج ع لشافهئدة و شاببههن لف ل بح لش هدل
شْلذههن، قم، دارالفکر، 1378ق.
اعرافی، علیرضا، فرع بر ا ، قم، مؤسسه اشراق، 1396.
ــــــــ، ق شمد فره ، قم، مؤسسه اشراق، 1393.
باقری خسرو، با همکاری سجادیه نرگس و توسلی طیبه، ویکبدهه و وشههی پژوهش د
فاخفعل تا م و بر ، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی، 1389.
باقری خسرو، د آ دی رب فاخفع تا م و بر و ه لی شمال شیبشن، تهران، علمی و
فرهنگی، 1387.
ــــــــ،گه دوره رع م یل ب ر شمال ، چاپ پانزدهم، تهران، مدرسه، 1385.
بهشتی، محمد، به ل بر لشرلدیدگه لقبآن، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه، 1387.
تویسرکانی، محمدنبی، ائها شالخبه ، قم مکتبه العالمه، 1321.
جعفری، محمدتقی، حر قلد لدول ظه لحر قلوهه لرشب، تهران، دفتر خدمات حقوقی
روابط جمهوری اسالمی ایران،1370.
جوادی آملی،عبدالله، فاخفع حر ق رشب، قم، اسراء، 1375.
ــــــــ،کبش د قبآن، قم، رجاء، 1367.
حجت، طباطبایی و همکاران،دش ش حدیث، قم، جمال، 1389.
حسینیزاده، سید علی، بر فبر د م ب بر ا پ ه بب وشهلر ،قم، پژوهشگاه
حوزه و دانشگاه، 1390.
حقیقتپور، حسین، جایگاه کرامت انسان در فرآیند استنباط احکام، فصامه ع لفرع لول به ل
حر ق، دانشگاه فردوسی مشهد، شماره 94 ،1392.
حکیمی، محمدرضا؛ حکیمی، محمد؛ حکیمی،علی، شاح هة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر
نشر فرهنگ اسالمی، 1380.
حلی، جعفربن حسن )محقق حلی(، شا تاببلف ل بحلشا خاصب، تهران، نشر ذوی القربی، بیتا.
خمینی، سید روحالله، حب یب شا م اع، قم، مؤسسه دارالعلم، 1409ق.
خوینژاد،غالمرضا، وشههی پژوهش د ما بر ا ، تهران، سمت، 1387.
داودی، محمد، بر شخالق م ب بر ا پ ه بب وشهلر ،قم، پژوهشگاه حوزه
و دانشگاه، 1387.
دزفولی، مرتضی بن محمد، مهاعلمبشجلشاتبهد، قم مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، بیتا.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، بو ع و حر ق فبدشه شافهظ قبآن غال بضه
خخبوی، تهران، مرتضوی، 1374.
زارعی، زهرا، بررسی عزت نفس و آثار تربیتی آن از دیدگاه قرآن کریم بر اساس تفسیر المیزان،
پهیهن ه ع، دانشگاهعالمه طباطبایی، 1388.
سجادی، سید مهدی، رویکردها و روشهای تربیت اخالقی و ارزشی، جاع پژوهشههی
فاخف لکال ، ش 3 ،1379.
شاملی، عباسعلی، در تکاپوی رسیدن به مدلی از تربیت اخالقی در اسالم، جاع بر
شمال ، ش 2 ،1379.
شریف رضی، محمد بن حسین، هج شابالغع، مصحح: صبحی صالح، قم، هجرت، 1411ق.
صادقزاده،علیرضا، مروری بر مبانی، اصول و شیوههای تهذیب اخالقی از نظرغزالی و فیض،
پهیهن ه ع، دانشگاه تربیت مدرس، 1375.
طباطبایی، سید محمدحسین، شا زشن ف فخ ب شاربآن، ترجمه سید محمدباقر موسوی
همدانی، قم، دفترانتشارات اسالمی جامعه مدرسین حوزهعلمیه قم، 1417ق.
فتحعلی، محمود؛ مصباح، مجتبی؛ یوسفیان، حسن، فاخفع تا م و بر شمال ، زیر
نظرآیتالله مصباح یزدی، تهران، مدرسه، 1390.
فراهیدی، خلیل بن احمد، کاهب شات ن، قم، هجرت، چاپ دوم، 1409ق.
فضلالله، محمد حسین، فخ ب ن وح شاربآن، بیروت، دار المالک للطباغه و النشر، 1419ق.
کریمی، عبدالعظیم، تزکیه به مثابه تربیت سلبی در برابر تدسیه به مثابه تربیت ایجابی،
فصامه ع ما پژوهش بر شمال ، شماره 21 ،1394.
مجلسی، محمدباقر، رحه شْل ش شاجه تۀ اد أخبه شْلئ ۀ شْلطهه ، بیروت، دار إحیاء
التراث العربی، 1403ق.
مسعودی،عبدالهادی، وش فهم حدیث، تهران، سمت، 1387.
مصباح یزدی، محمدتقی، رع م ی خ دمهرلی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی،
چاپ چهارم، 1380.
مصطفوی، سید محمدکاظم، هئعلقهمد لفره ع، قم، دفتر انتشارات اسالمی، 1421ق.
مطهری، مرتضی، ج مع آثه ، تهران، صدرا، 1386.
مکارم شیرازی، ناصر، شار شمد شافره ع، قم، مدرسه امام امیرالمؤمنین، چاپ سوم، 1411ق.
مهرداد، سید مهدی،کبش ش خهن شردیدگه شمال ، مقطع کارشناسی ارشد، تهران، دانشگاه
امام صادق ،1372.
مؤدب، سید رضا،کرامتانسان ومبانی قرآنیآن ازنگاه امام خمینی، جاعر مهه، ش 5 ،1386.
موسوی خویی، سید ابوالقاسم، مههجلشاصهاح ن، قم، نشر مدینه العلم، چاپ 28 ،1410ق.
یدالهپور، بهروز، کرامت انسان در قرآن، ماهیت، مبانی، موانع، مهاع دکابلی، دانشگاه قم،
.1388
یزدی، سید محمدکاظم، مؤشللو و شب، محقق و مصحح: سید مصطفی محقق و همکاران،
تهران، مرکز نشر علوم اسالمی، بیتا.
)