نویسندگان

• مصطفی محامی
• جواد ابراهیمی

چکیده

در اسلام تعلیم و تعلم مورد تأکید فراوان است و در روایات اسلامی جهل و خرافات نکوهش شده و طلب علم بر هر مرد و زن مسلمان فریضه است. دسته‌ای از علوم و دانش‌ها، سحر و علوم و فنون غریبه است که در عین پیچیدگی و آسیب‌زایی برخی به تعلیم و تعلم آن می‌پردازند. این مسئله از زوایای مختلف از جمله از منظر فقهی قابل بررسی است. اکنون سؤال این است: آیا اصل ترغیب اسلام به تعلیم و تعلم مشمول تمام علوم از جمله سحر می‌شود؟ یا اینکه سحر ذیل آن قاعدۀ کلی نیست؟ در مقالۀ حاضر، با استناد به ادلۀ متعارف فقهی پاسخ سؤال ارائه می‌شود. برخی مطلق تعلیم و تعلم سحر را حرام شمرده و برخی جواز آن را با شرایطی پذیرفته‌اند. لذا حکم اولی تعلیم و تعلم سحر حرمت است، مگر سحر در مقام دفاع و ابطال؛ بالتَبَع تعلیم و تعلم آن نیز نمی‌تواند به طور مطلق حرام باشد.
در صورت اثبات حرمت فقهی تعلیم و تعلم سحر با قیود خاص، توسعۀ محتوای آن علم و فن بدون ملاحظۀ محدوده مجاز شرعی، ممنوع و موجب فساد است، این امر می‌تواند تکلیف آگاهان و جویندگان سحر را روشن سازد و متصدیان تعلیم و تربیت را برای پیشگیری از انحراف مسیر طبیعی تعلیم و تربیت یاری کند.

کلیدواژه‌ها

• تعلیم
• تعلم
• سحر
• علوم غریبه

عنوان مقاله [English]

Learning and Teaching Magic according to Islamic Jurisprudence*

نویسندگان [English]

• Mustafa Muhami
• Jawad Ibrahimi

چکیده [English]

Teaching and learning have been highly emphasized by Islam while ignorance and superstition have been strongly condemned. Seeking knowledge is a duty of every Muslim man and Muslim woman. Some forms of knowledge include magic and occult sciences and arts which some people learn despite them being complex and having negative influences. This issue can be studied from different angles and from the perspectives of various sciences including jurisprudence. The focal question is: Does the Islamic recommendation about seeking knowledge also include magic? Or is it that knowledge of magic is not included in the category of sciences? This article seeks to address this question from the perspectives of different scholars. Some are of the view that teaching and learning magic are forbidden under all circumstances, others are of the view that they are allowed under specific conditions. Thus, the principal ruling about magic is that it is forbidden to teach and learn magic except in cases when one embarks on terminating a magic spell or defending himself against. It would not be, by extension, forbidden in an absolute sense.
If magic is proved to be forbidden, it would be forbidden to spread and promote it because not only it will be disregard to Shari’ah but it will cause evil to be disseminated.

کلیدواژه‌ها [English]

• teaching
• Learning
• magic
• the occult sciences (al-'ulum al- gharibah)